Özet:

Bu çalışmada haber söyleminde yapılan ideolojik üretimi saptamak denenmiştir. Bu amaçla iki haber üzerinde çözümleme yapılmıştır. Bu çözümlemenin yapılmasının nedeni, Türkiye’de eleştirel söylem çözümlemesi yaptığını iddia eden çok sayıda çalışmada kurgusal yanlışlar, yöntem kullanma yanlışları ve çözümleme yanlışlarının yapılmasıdır. Benzer hataya düşmemek için çalışmada önce kuramsal temel yöntem uyumu sağlanmıştır. Örneğin eleştirel söylem çözümlemesi önce kuramsal olarak açıklanmıştır. Yöntemde Teun Adrian van Dijk’ın makro – mikro şeması kullanıldığından düşünürün eleştirel söylem yaklaşımı da ele alınmıştır. Bunu, onun makro – mikro şemasının yöntem başlığı altında açıklanması izlemiştir. Bundan sonra ise şema uyarınca dilbilimsel kavramlar eşliğinde eleştirel söylem çözümlemesinin doğasına uygun irdeleme gerçekleştirilmiştir. Çözümlemelerin iki haber üzerinde yapılmasının nedeni, eleştirel söylem çözümlemesinin nasıl yapıldığını daha ayrıntılı olarak göstermektir. Çözümlemesinde tek bir haberi tercih eden van Dijk’ın (1991) çalışmalarından biri örnek alınmıştır. Çözümlemelere göre, van Dijk’ın yaklaşımı ve şeması Türkçe haberlere uyum sağlamaktadır. Bu anlamda haberlerin söyleminde ideolojik üretim yapıldığı ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler: