Abstract:

Ormanlar doğal dengeyi sağlayan, iklim üzerine olumlu etkileri olan, canlı, dinamik ve yenilenebilir doğal kaynaklardır. Küresel ısınma ve iklim değişikliği ile mücadelede ormanların korunması evrensel bir hedeftir. Orman varlığı açısından zengin sayılmayan ülkemizin Akdeniz iklim kuşağında yer almasından dolayı her yıl hektarlarca ormanımız yanarak yok olmakta ve bunun sonucu olarak önemli miktarlarda hava kirletici emisyonları atmosfere verilmektedir. Bu çalışma kapsamında, 1988-2017 yılları arasında Türkiye’de gerçekleşen orman yangınlarından kaynaklanan farklı hava kirletici (CO, NOX, PM10, PM2.5, SOX, NMVOC, NH3, BC, TSP) emisyonları belirlenmiştir. Orman yangınlarıyla ilgili istatistiksel veriler T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü’nden temin edilmiş olup emisyonların hesabında EMEP/CORINAIR emisyon faktörleri kullanılmıştır. Sonuçlara göre 1988-2017 yıllarını kapsayan yaklaşık otuz yıllık dönemde orman yangınlarından kaynaklanan ortalama yıllık emisyonlar NOX için 2.026 ton/yıl, CO için 57.573 ton/yıl, NMVOC için 5.331 ton/yıl, SOX için 405 ton/yıl, NH3 için 459 ton/yıl, TSP için 27.187 ton/yıl, PM10 için 17.592 ton/yıl, PM2.5 için 14.393 ton/yıl ve BC için 1.295 ton/yıl olarak bulunmuştur. En büyük emisyonların sırasıyla 1994, 2008 ve 2000 yıllarında oluştuğu ve bu yıllık tekil emisyonların otuz yıllık dönem ortalamasının yaklaşık 2-3 katı kadar büyük olduğu görülmektedir. Örneğin 2008 yılı Ağustos ayı içinde Antalya orman bölge müdürlüğü sınırları içinde gerçekleşen ve yaklaşık 16 bin ha’lık bir alanın etkilenmesine neden olan Serik-Taşağıl orman yangını, ülkemizde kayıt altına alınan en büyük yangın olup tek başına aynı yıl içinde toplam ülke emisyonlarının yaklaşık %53’ünü teşkil etmiştir. Orman yangını emisyonlarının ülke genelinde dağılımı incelendiğinde ise Akdeniz ve Ege Bölgelerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Emisyonların illere ve Orman Bölge Müdürlüklerine göre mekânsal dağılımı bir coğrafi bilgi sistemi yardımıyla haritalar haline sunulmuştur.

Keywords: