Özet:

Efsane en kısa tanımıyla, halkın muhayyilesindeki gerçeklik olarak; temelde gerçek bir olayın zamanla unutularak zihinlerde kalmış ve yan olaylarla zenginleştirilmiş halidir. Kişi, olay ve yer hakkında anlatılan efsanelerin işlevleri arasında, milletlerin sözlü tarihi bağlamında, bir yere manevî ruh ve mana kazandırılması bulunmaktadır. Bu bağlamda toprağın vatan coğrafyası haline getirilmesinde efsanelerin rolü ve önemi büyüktür. Bu çalışmada efsanelerin, toprağın vatan coğrafyasına dönüştürülmesindeki rolü İstanbul efsaneleri kapsamında ele alınacaktır. Medeniyetler beşiği olan İstanbul şehri, sahip olduğu otuz dokuz ilçesiyle kuruluş efsaneleri bakımından oldukça geniş malzemeyi içeren bir metropoldür. Şehrin kurulması, Türkleştirilmesi ve vatan toprağı haline getirilmesinde efsaneler, millî kimliği inşa eden önemli birer yapı taşı olmuşlardır. Bu çalışmanın amacı, efsanenin işlevleri arasında millî kimlik inşasının yeri ve önemini açıklamaktır. Çalışmada İstanbul efsaneleri üzerine yapılmış olan lisansüstü tezler taranarak efsaneler, millî kimlik ve yer sorunsalı bağlamında ele alınmıştır. Böylece günümüzde toplum arasında, “batıl itikat, boş söz, saçma sapan lakırdı” anlamlarına gelecek şekilde kullanılan, ilmî çalışmalar gözüyle bakılmayan ve yarı inanmalar olarak görülen efsanelerin millî kimlik ve millî kültür bakımından ne kadar önemli işlevlere sahip olduğu, geleceğin inşasındaki yeri ve öneminin ciddiyeti üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda efsanelerin hem insan psikolojisindeki yeri, hem de toplumların bilinçaltında bir yerin kutsal vatan toprağı haline getirmesindeki işlevleri açıklanmış olmaktadır.

Anahtar Kelimeler: