Abstract:

Bu araştırmanın amacı lise öğrencilerinde üst bilişsel stratejilere dayalı bilimsel okuryazarlık programının geliştirilmesi ve etkisinin incelenmesidir. Araştırma Aydın ili Efeler ilçesinde bir lisede 9. sınıfta öğrenim görmekte olan 22 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. 2022-2023 eğitim öğretim yılında gerçekleştirilen çalışmada, Zimmerman’ın öz düzenleme modeli esas alınarak üstbilişsel stratejilere dayalı bilimsel okuryazarlık programı geliştirilmiş ve program uygulanmıştır. Araştırmada karma araştırma desenlerinden eş zamanlı üçgenleme tasarımı kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutunda deneysel desen türlerinden tek gruplu ön test- son test zayıf deneysel desen kullanılırken, nitel boyutunda ise fenomenolojik desenden yararlanılmıştır. Deneysel süreçte program 4 hafta boyunca haftada 3 gün bir ders saati uygulanmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen makale değerlendirme formu, öz değerlendirme anketi ve görüşme formu kullanılmıştır. Ayrıca programa katılan öğrenciler ve uygulayıcı öğretmen ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Nicel verilerin analizinde IBM SPSS 23 programı kullanılarak ortalama ve standart sapmalar hesaplanmıştır. Nitel verilerin analizinde ise MAXQDA Nitel Veri Analiz Programı ve MS Excel programları kullanılarak betimsel analizler yapılmıştır. Analizlerden elde edilen verilere göre, deneysel çalışmaya katılan öğrencilerin üstbilişsel stratejileri kullanmaya başladıkları ve bilimsel okuryazarlığa yönelik ifadelerinin arttığı tespit edilmiştir. Araştırma bulguları üstbilişsel stratejilere dayalı bilimsel okuryazarlık programının lise öğrencilerinin üstbilişsel stratejileri kullanma becerilerinin gelişimine katkı sağladığını göstermektedir. Bu çalışmada oluşturulan program ile öğrencilerin üstbilişsel farkındalıklarını geliştirmek amacıyla eğitim alanında kullanılabilecek bir kaynak sağlanmıştır.

Keywords: