Özet:

Kırk adet hadisi derleme, ezberleme ve/veya muhafaza etmenin fazileti üzerine Hz. Muhammed’den gelen rivâyetlerden hareketle, şuara ve ulema “kırk hadis” adı verilen türde pek çok eser kaleme almıştır. Kırk hadis literatürüne ait bu eserlerin yazımına Hz. Muhammed hakkında teşekkül etmiş diğer bazı edebî türlere nispeten daha fazla teveccüh gösterilmiştir. Tespit edilebilenlerin ötesinde kütüphanelerde gün yüzüne çıkmayı bekleyen kırk hadis metinlerinin bulunduğu da düşünülmektedir. Terceme-i hadîs-i erba’în adlı bir kırk hadisi ele alan bu makalede öncelikle, Türk İslâm edebiyatında hadis tercümeleri geleneğine kısaca değinilmiştir. Ardından, çalışmaya konu olan manzum kırk hadis tercümesinin müellifi Mustafa Nushî hakkında bilgi verilmiş ve eserin tahlili yapılmış; şeklî ve muhtevî hususiyetleri üzerinde durulmuştur. Manzum-mensur memzuc bir dîbâceden ve kahir ekseriyetini ibadet konularının şekillendirdiği hadislerden oluşan eser, 5 ana başlık içermektedir. Kıtalar halinde nazmedilen hadis rivâyetlerinin tercümelerine ve kaynak bilgilerine neşir içindeki dipnotlarda işaret edilmiştir. Ayrıca, Mustafa Nushî’nin hem manzum tercüme bölümündeki hem de dîbâcedeki üslûbuna dair tespitlerin bir kısmı paylaşılmıştır. Mustafa Nushî nazmen tercüme ettiği rivâyetleri alıp aktardığı kaynakları belirtmemiş fakat mukaddime bölümünde kırk hadis derlemenin faziletine dair rivâyetleri sıralarken bazı râvî isimlerine yer vermiştir. Ayrıca Nushî, İmâm Şâfiî’den, Yavuz Sultan Selim’e varıncaya kadar ulemadan, şuaradan ve ümeradan iktibas ettiği manzumelerle tezyin ettiği dîbâcesinde kaynak bilgisi sunmamıştır. Bunlardan kaynağı tespit edilebilenler inceleme bölümünde ifade edilmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise eserin metin neşri yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: