Özet:

Hitit Devleti, M.Ö.1650–1200 yılları arasında bugünkü Orta Anadolu platosunda belgelerde “Hatti Ülkesi” olarak anılan yerde doğup gelişmiştir. Hititler, bugünkü Çorum sınırları içinde bulunan Hattušaš (Boğazköy) başkent olmak üzere Anadolu’nun büyük bir kısmıyla Kuzey Suriye’yi de içine alan bölgede büyük bir imparatorluk kurmuşlardır. Hititçe çivi yazılı belgelerde kişi ya da Hitit Devleti’ne bağlı çeşitli kurumlarla ilgili para ile ifade edilebilecek bilgilerin sistematik bir şekilde sunulduğunu görmekteyiz. Hitit Devleti’ne bağlı çeşitli kurumlarda yine para ile ilgili konuların bir uzman denetiminde incelendikten ve gözetimden geçtikten hemen sonra kaydedildiğine tanık olmaktayız. Belgelerde bir insanın o dönem itibarıyla gündelik yaşamında ihtiyacı olan hemen her şey fiyatlandırılmış değişim aracı olarak da gümüş kullanılmıştır. Hitit metinlerinde değişik kayıtlarda birçok ölçü birimi geçmektedir. Bu kayıtların pek çoğu imparatorluk devrine (M.Ö. 1450–1200) tarihlendirilmektedir. Hititçe çivi yazılı belgelerde ayrıca hayvan ve eşyaların kira fiyatları sistematik bir şekilde kaydedilmiştir. Hitit yasalarında, bazı cezaların para ile tazmini söz konusudur. Bazı durumlarda, herhalde çiftliklerde çalıştırılacak insan sayısının kapasitesini ölçmek için, kent veya köylerde oturan insanların nüfus sayımlarına benzeyen sayımları yapılmış ve bunlar listeler halinde tabletlere geçirilmiştir. Gerek fiyatlandırma gerekse bu fiyatlandırmanın kayıt altına alınması ve ölçümlerin bu kayıtlarda açıkça belirtilmesi; Hitit idari sistemi içinde düzenleyici ve denetleyici bir yapının oldukça etkin olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: