Özet:

Türk edebiyatında tarihi ve toplumu merkeze alan sosyal romanlarıyla kendisine haklı bir yer edinen Kemal Tahir, Cumhuriyet döneminin önemli yazarlarından biridir. Gençlik ve çıraklık yıllarında Marksist ideoloji ve Nâzım Hikmet’in tesiri altında kalarak “mücadeleci kişiliğini” Bâbıâli yokuşunda şekillendiren yazar, ilk başlarda tercüme, şiir, hikâye ve röportajlarıyla dikkatleri üzerine çekmiştir. Bu dönemde hayata ve sanata Nâzım Hikmet perspektifinden bakan yazarın edebiyata dair keskin görüşleri göze çarpmaktadır. Bâbıâli çevresinde edindiği dostlukları bir kenara bırakarak 1936 yılında yakın dostu Ertuğrul Şevket ile yaptığı bir röportajda edebiyatın ne olduğuna dair genel görüşlerinin yanında Yahya Kemal, Ahmet Haşim, Halid Fahri gibi birçok edebiyatçıyı “kavga heyecanı”ndan mahrum olmakla tenkit etmiş, yazarların Millî Mücadele ruhunu savaş meydanında yaşamaktan çok romantik bir bakış açısıyla yazmalarını eleştirmiştir. Lozan sonrasında şekillenen edebiyat ortamını ve bu bağlamda Necip Fazıl’ı da benzer şekilde itham etmiştir. 1936 yılında Nâmık Kemal üzerine edebiyatçılarla yaptığı anket ve Peyami Safa ile giriştiği polemik Kemal Tahir’in edebiyata dair düşüncelerini yansıtması bakımından dikkate değerdir. İlk gençlik yıllarından itibaren şiirler yazan bulunan Kemal Tahir’in dikkatlerden kaçan Asın Şairine (1932) ve Ayıngacı (1936) şiirleri, poetik anlayışındaki değişimi yansıtan iki örnek olarak okunabilir. Uzun hapis hayatından sonra bir zihniyet dönüşümü yaşayan yazar, Cumhuriyet’in Osmanlı ve geçmişiyle yüzleşmesine imkân tanıyan romanlarıyla, isabetli sosyal tahlilleriyle sorumluluk sahibi bir mütefekkir portresi çizmiştir. Bu makalede Kemal Tahir’in 1932-1938 yılları arasında gazete ve dergi köşelerinde kalıp fark edilmeyen röportaj ve şiirlerinden hareketle yaşadığı fikir değişimi ile Nâzım Hikmet’i tanıdıktan sonraki poetik algısı kapsamlı bir biçimde ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler: