Özet:

İkinci Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e uzanan tarihsel süreç (1908-1923), Osmanlı-Türk toplumunda sosyal ve kültürel açıdan derin etkileri olan bir dönemdir. Bu süre zarfında sosyal hayattaki değişim ve dönüşümler edebiyat eserlerinin konusunu oluşturmuş; dönemin zihniyeti, düşünce yapısı, kültürü, yaşayışı, din ve inanç algısı hâliyle romanlara yansımıştır. Bu dönem içinde kaleme alınan romanlarda genelde sosyal ve siyasal temalar ağırlıklı olarak işlenmiş olup toplum ve bireyin yozlaşan yönünü gösteren batıl inançlar da bazı romanların temasını ve içeriğini oluşturmuştur. Dolayısıyla çalışmada, 1908-1923 yılları arasında yayımlanan ve seçilen elli roman batıl inançlar etrafında incelenmiştir. Çalışmada öncelikle giriş bölümünde batıl inançlar üzerinde durulmuş; bidat, hurafe ve halk inanışları hakkında bilgi verilmiştir. Ardından okunan romanlar, elde edilen bulgularla oluşturulan yedi temel başlık altında batıl inançlar açısından tahlil edilmiştir. Sonuç ve değerlendirme bölümünde de elde edilen bulgular neticesinde kısa bir değerlendirme ve yorum yapılmıştır. 1908-1923 yılları arasında yayımlanan ve incelenen dönem romanları içinde Hüseyin Rahmi başta olmak üzere kimi romancıların eserlerinde din ve inanç konusundaki eleştirilerini batıl inanışlar etrafında yoğunlaştırdığı görülür. Döneminin toplumsal yaşamından izler taşıyan romanlarda geçen cin, peri, muska, tılsım, nazar, sihir, büyü, uğursuzluk gibi asılsız inançlar halk arasında yaygın olarak varlığını sürdürür. Roman kişileri daha çok ya kendilerine çıkar sağlamak ya da çaresiz kaldıkları durumlarda hurafelere ve yanlış inanışlara eğilim gösterirler.

Anahtar Kelimeler: