Abstract:

Osmanlı’nın ilk dönemlerinde özellikle devlete karşı suç işleyenleri cezalandırmada bir yöntem olan müsadere giderek devletin nakit para elde etmek için kullandığı araçlardan biri haline gelmiştir. Bu çalışmada bahsi geçen aracın XVIII. yüzyılda uygulanması İştib Mübayaacısı Nazırzade Mehmed Ağa örneğinde incelenecektir. Böylece Osmanlı Devleti’nin bahsi geçen yüzyılda müsadere yoluyla taşra ileri gelenlerinin servetlerinden ne şekilde faydalandığı tespit edilecektir. Çalışma neredeyse tamamen arşiv kaynaklarına dayanmaktadır. Ayrıca birçok arşiv belgesi kullanılmakla beraber iki belge müsadere sürecini aydınlatmada temel kaynak olarak tercih edilmiştir. Bunlardan ilki müsadere işlemini gerçekleştirmekle görevli İbrahim Ağa’nın merkeze gönderdiği tahriratların özetlerini içeren kaimedir. Diğeri ise Mehmed Ağa’nın bilinen tüm malvarlığının kaydedildiği muhallefat defteridir. Bu kaynakların bize sundukları bilgiler birkaç husus hariç bırakılacak olursa müsadere sürecini tüm aşamaları ve detaylarıyla neredeyse mükemmel şekilde bize sunmaktadır. Ayrıca bu çalışmada elde edilen bazı bulgular muhallefat kayıtlarının sadece merhumun servetini tespit etmekte değil aynı zamanda yerel sosyal ağlar, ekonomik ilişkiler ve daha birçok konuda bilgi ve fikir verebileceğini göstermektedir.

Keywords: