Özet:

19. yüzyıl’da Osmanlı Devleti modern eğitim kurumlarını faaliyete geçirmede önemli mesafe kaydetmiştir. Devlet birçok alanda olduğu gibi eğitim alanında Fransız disiplininden yararlanarak eğitimi ilk, orta ve yüksek olmak üzere teşkilatlandırdı. Rüşdiyeler zaman içerisinde düzenlenerek ilk öğretim ile yüksek öğretim arasında bir eğitim kurumu olarak tasarlandılar. Buradaki amaç Osmanlı tebaasının eğitimini geliştirmek ve devlet için kalifiye eleman yetiştirmekti. Bu aşamada II. Mahmut döneminde başlayan eğitim hamlesi Sultan Abdülmecid döneminde ivme kazanarak bütün Osmanlı vilayetlerine yayıldı. İlk rüşdiye mektepleri başta İstanbul olmak üzere büyük şehirlerde açılırken zamanla bütün vilayetlere yayılarak eğitimin geliştirilmesi hedeflendi. O dönemde Kastamonu vilayetinin Bolu sancağına bağlı olan Düzce’de 1875 yılında ahalinin yardımlarıyla bir rüşdiye mektebi açıldı. Düzce merkezde rüşdiye mektebini daha sonra açılan Rum mektebi ve İnas mektebi olmak üzere birçok eğitim kurumu takip etti. Osmanlı arşiv vesikaları incelendiğinde açılan rüşdiye mektebinin eğitim öğretim müfredatı, muallimlerin ve öğrencilerin isimleri, rüşdiyede kaç öğrenci olduğu, derslerden öğrencilerin aldıkları notlar ve öğrencilerin ders kitaplarının maarif vekaletince karşılanması gibi konularda önemli bilgiler bulunduğu görülmektedir. Ayrıca muallim tayinleri, öğrenciler için yapılan sınavlara ilişkin birçok belge eğitim tarihi açısından önemli nitelikler taşımaktadır. Bu makalenin amacı Düzce Rüşdiye Mektebi’nin tarihi gelişimini incelemektir.

Anahtar Kelimeler: