Görüntüleme
16
Yaşadıkları dönemde fikirleri ve eserleriyle etkili olan bazı İslâm âlimleri, sonraki yüzyıllarda çeşitli sebeplerden dolayı ilim dünyasında meçhul düşünürler arasında yerini alabilmektedir. Şemseddîn en-Niksârî, bu olgunun dikkat çekici örneklerinden biridir. Kendi dönemi ve hemen sonrasında kelâm, fıkıh, dil ilimleri gibi alanlarda görüşleri ve eserleriyle âlimleri etkilemiş olan Şemseddîn en-Niksârî, tabakat ve terâcim kitaplarında göz ardı edilmiştir. Bu durum, onun eserlerinin, kendisinden bir asır sonra yaşamış ve kaynaklarda hayatına dair detaylı bilgi bulunan Muḥyiddîn en-Niksârî’ye nispet edilmeye başlanması ile sonuçlanmıştır. Kâtib Çelebî’nin Şemseddîn en-Niksârî’yi Muḥyiddîn en-Niksârî ile aynı kişi gibi görüp eserlerini ona nispet etmesi, sonraki literatürü etkilemiş ve eserleri Muḥyiddîn en-Niksârî’nin ismiyle ilim dünyasında yaygınlık kazanmıştır. Dolayısıyla Şemseddîn en-Niksârî’nin entelektüel kişiliğinin belirlenebilmesi için öncelikle eserleri delillere dayalı olarak tespit edildikten sonra içerikleri incelenmiş ve gerek onun eserleri gerek onunla yakın dönemde yaşamış âlimlerin benzer konularda telif ettikleri eserlerinin yazma nüshaları incelenmiştir. Böylece Şemseddîn en-Niksârî’nin ilmi şahsiyeti, hoca ve öğrencileri tespit edilmeye çalışılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda 8./14. yy.’da yaşamış Hanefî-Mâtürîdî âlim Şemseddîn en-Niksârî’nin Ḥusâmüddîn es-Sıġnâḳî ve Şerefüddîn et-Tîbî gibi hocalardan ders aldığı; aralarında Şerefüddîn es-Surmârî ve Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa’nın bulunduğu öğrencilere de ders verdiği belirlenmiştir. Aklî ve naklî ilimlerde yetkinliğe sahip olan müellif; kelâm ilminde Şerḥu’l-ʿUmde ve Şerḥu’l-Emâlî, belâgatte Şerḥu’l-Îḍâh, nahivde Mes’eletü’l-Kuḥl ve sarf alanında ise Şerḥu’l-Hârûniyye eserlerini telif etmiştir. Bu çalışmada Şemseddîn en-Niksârî’nin hatalı bir şekilde Muḥyiddîn en-Niksârî’ye nispet edilen eserlerdeki bilgilerden, eserlerin yazma nüshalarındaki metin dışı kayıtlardan (ḳuyûdât) (ferağ kaydı, zahriye, derkenar notları vb.) ve ikincil kaynaklardan hareketle onun ilmî kişiliği, hocaları, öğrencileri ve eserleri tespit edilmeye çalışılmıştır.
Some Islamic scholars who influenced the period in which they lived and the periods close to it with their ideas and works gradually took their place among the unknown thinkers in the science realm in the following centuries for various reasons. Shams al-Dīn al-Niksārī is one of the remarkable examples of this phenomenon. He, who influenced scholars of his time and immediately afterward with his views and works in fields such as kalām, fiqh, and linguistic sciences, has been ignored in the books of tabāqāt and tarājim. This resulted in his works being attributed to Muḥy al-Dīn al-Niksārī, who lived a century after him and whose life is detailed in the sources. Kātib Chalabī's identification of Shams al-Dīn al-Niksārī as the same scholar as Muḥy al-Dīn al-Niksārī and attribution of the former’s works to the latter influenced following literature and the former’s works became widespread in the scholarly world under Muḥy al-Dīn al-Niksārī's name. Therefore, to determine Shams al-Dīn al-Niksārī's intellectual identity, first of all, his works were identified based on evidence, then their contents were analyzed, and the manuscripts of his works and the works of scholars who lived near him on similar subjects were examined. Thus, Shams al-Dīn al-Niksārī's scholarly personality, teachers, and students were identified. As a result of the research, it was determined that the 8th/14th-century Hanafī-Māturīdī scholar Shams al-Dīn al-Niksārī was taught by teachers such as Ḥusām al-Dīn al-Sīġnāḳī and Sharaf al-Dīn al-Ṭībī, and that he also taught students including Sharaf al-Dīn al-Surmārī and Çandarlı Kara Khalil Hayreddin Pasha. The author, who was competent in the rational and religious sciences, wrote Sharḥ al-ʿUmda and Sharḥ al-Amālī in theology, Sharḥ al-Îḍāḥ in balāġah, Mas'alat al-Kuḥl in the field of naḥw, and Sharḥ al-Ḥārūniyya in the field of ṣarf. This study attempts to identify Shams al-Dīn al-Niksārī's scholarly personality, teachers, students, and works based on the information in his works erroneously attributed to Muḥy al-Dīn al-Niksārī, extra-textual notes (ḳuyūdāt) in the manuscripts of the works (colophon, textblock, marginal notes, etc.), and secondary sources.
Dergi Türü : Ulusal
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
