Abstract:

Tarihten günümüze kadar ünlü ve ünsüz sistemi açısından oldukça zengin olan Türkçe, bu zengin ses sistemi ve diğer bütün özellikleri ile uyum içerisinde bir dildir. Yazı dilinin dışında ağızlarda ünlü ve ünsüz seslerin şekillenmesi daha da fazlalaşmaktadır. Kimi zaman sesler söyleyişte ahengi sağlama, daha kolay söyleme gibi çeşitli nedenlerle birbirlerine etkide bulunarak farklılıklara uğrarlar. Böylece ses olayları meydana gelir. Ses olayları bazen söyleyişte yaygınlaşarak yazı diline de geçerler. Türkçe kelimelerde karşılaşılan ses olaylarından biri ses düşmesi/hece kaynaşması hadisesidir. Çeşitli gramer ve araştırmalarda genellikle iki ayrı terim kullanılmakla birlikte bu ses olayı için çok farklı terimler de tercih edilmiştir: kaynaşma, kaynaştırma, ünlü birleşmesi, büzülme, derilme, ünlü aşınması, vokal birleşmesi, ses düşmesi/ünlü düşmesi. Söz konusu ses olayının görüldüğü kelimeler Başkurt Türkçesinde sözlük maddesi olmuşlar ve birer kısaltma örneği sayılmışlardır. Bu türden kelimelerde meydana gelen ses olayının yapısı; bu ses olayı için kullanılacak terimin tespiti ve örneklerin Türkiye Türkçesi ile karşılaştırılması önem arz etmektedir. Bu makalede, Başkurt Türkçesinde ses düşmesi/hece kaynaşmasına uğramış kelimeler tespit edilerek, bu kelimelerin geçirdiği ses olayları incelenmeye çalışılmış ve tarihî karşılaştırmalı metot ile Türkiye Türkçesindeki benzer örnekleri ile karşılaştırılmıştır.

Keywords: