Abstract:

Geçtiğimiz yüzyıl içinde bütün dünyada, deprem yönetmelikleri uygulanmaya başlamıştır. Deprem etkisini yapıya en basit anlamda etkimesini temsil eden “Eşdeğer Statik Yükleme ile Analiz Yöntemi” geçerliliğini halen korumaktadır. Bununla birlikte teknolojideki gelişmelerin katkısıyla, deprem kayıtları yapı analizlerinde kullanılmaya başlanmıştır. Deprem kayıtları kullanılarak “Zaman Tanım Alanında Analiz” uygulamaları ile deprem kuvvetlerinin yapıya etki ettirilmesi konusunda var olan belirsizliklerin bir kısmı ortadan kaldırılmıştır. Deprem yönetmeliklerinin tümünde, yapıların planda simetrik olması ve düzenli taşıyıcı sistem modeline sahip olmasının gerekliliği vurgulanmıştır. Yapılarda, sistem geometrisi ve taşıyıcı sistem düzensizlikleri sebebi ile burulma kuvvetleri oluşmaktadır. Zira, kütle merkezi ile rijitlik merkezinin çakışmaması durumu burulma kuvvetlerinin kritik etkisinin artmasına sebep olmaktadır. Yönetmeliklerde düzensizlik durumları sınır değerlerin üzerinde olan yapılar için güvenliği sağlamak üzere ek önlemler alınmaktadır. Gerçek hayatta, depremin yapıya hangi doğrultuda etkiyeceğini bilmek imkansızdır. Bu yüzden deprem yönetmelikleri çeşitli birleştirme yöntemleri önererek deprem kuvvetlerinin etkisini hesaplamaya yönelik formüller vermiştir Bu çalışma kapsamında depremin belirsizliklerinden biri olan deprem kayıt çiftlerinin yapıya asal eksenleri dışında gelmesi durumu ve yapıların planda düzenli veya düzensiz olması durumundaki etkileşimi çalışılmıştır. Bu çalışmada, yapıların burulma düzensizliği ve deprem kuvvetlerinin farklı doğrultularda etkimesi dikkate alınarak, farklı yapı tiplerine bağlı olarak kritik açı etki doğrultusu belirlenmiştir. Önerilen kritik açı etki yaklaşımı, yönetmeliklerde verilen birleştirme yöntemleri ile karşılaştırılmış ve sayısal bir örnek üzerinde uygulaması yapılmıştır.

Keywords: