Özet:

Bu çalışma Macar fiğinde (Vicia pannonica Crantz.) mutasyon ıslahı çalışmaları ile geniş bir varyasyon oluşturabilmek için kullanılabilecek uygun gama ışını dozunun saptanması, gama ışını dozlarının bazı bitkisel özellikler üzerine etkilerini belirlemek ve kontrol (0 Gy) uygulaması ile karşılaştırmak amacıyla yapılmıştır.  Araştırmada üç Macar fiği çeşidinin (Tarmbeyazı-98, Anadolupembesi-2002 ve Oğuz-2002) tohumlarına farklı dozlarda gama ışını (0, 40, 60, 80 ve 100 Gy) uygulamasıyla elde edilen M1 bitkilerinin morfolojik, biyolojik ve tarımsal karakterleri incelenmiştir. Araştırma ile ilgili laboratuar ve tarla denemeleri tesadüf parselleri deneme desenine uygun olarak planlanmıştır.  Bu çalışma, Ankara/Haymana, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü (TARM) Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde ve Laboratuvarında yürütülmüştür. Ankara/Haymana koşullarında ve laboratuvar ortamında, 2010 yılında yürütülen çalışmada çimlenme oranı, fide boyu, fide yaş ağırlığı, fide kuru ağırlığı, çıkış oranı, çiçeklenme süresi, bitki boyu, ana dal sayısı, ana sap uzunluğu, ana sap kalınlığı bitki başına bakla sayısı, bakla başına dane sayısı ve bakla boyu belirlenmiştir.  Araştırma sonuçları; gama ışını uygulamasının, çimlenme oranı, fide boyu, fide kuru ağırlığı, fide yaş ağırlığı, fide kök uzunluğu, çıkış oranı, bitki boyu, ana sap uzunluğu, ana dal sayısı ve bakla sayısında, özellikle 80 ve 100 Gy gama ışını dozlarının önemli azalmalara yol açtığını göstermiştir.  Gama ışını dozlarının M1 generasyonunda, LD50 uygulamasına göre, özellikle 80 ve 100 Gy dozların en etkili dozlar olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: