Özet:

Felsefe tarihi boyunca evrenin anlaşılması amacıyla geliştirilen farklı düşünce sistemlerinden realizm ile idealizmin farklı, çoğu zaman karşıt arka planları günümüzde dahi pek çok tartışmanın kaynağını teşkil etmiştir. Tümel ve aşkın çerçeveden bakışı, bilginin nesnesinin düşünce faaliyetine bağlı olduğunu kabul eden idealizm soyut alandan hareketle somut alanın belirlenmesine olanak verir. Realizm somut alanda kalmakla beraber, bu alanın özneden bağımsız bir gerçekliğe sahip olduğunu varsayar. Ancak farklı alt dalları içeren iki düşünce sisteminin evreni açıklamaya yönelik farklı yaklaşım metotlarına karşın bunlardan birinin mutlak surette yanlışlanması, doğası gereği felsefe için olanaksızdır.William James, saf idealizm ve saf realizmin, varlığın önceden verilmiş parametrelerle açıklanmasını öncelediği için güncel problemlerin çözümüne katkı sunmada sorunlar içerdiğini savunur. Onun klasik metafizik yerine, pratik, somut ve deneyimsel temelleri olan bir metafizik yapma biçimini benimsediği açıkça görülür. Çalışmamız, James’in çoğulcu bir evren teorisi oluşturma çabalarında idealizm ve realizme yönelik eleştirilerini ve pragmatik bir çerçevede önerdiği saf deneyim teorisini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: