Abstract:

Adapazarı Müzesi Antik Yazıtlar Kataloğu Makalede 1993 yılında kurulan Adapazarı Müzesi'nde korunan, çoğunun üzerine yazıt işlenmiş olan taş eserler biraraya getirilmiştir. Muhtemelen Denizli kökenli olan iki mezar stelinin dışında tüm eser­ler Sakarya il sınırları içerisinde bulunmuştur. Yazarların görüşüne göre İlkçağ'da sadece küçük yerle­şimlerin bulunduğu Adapazarı Ovası tümüyle Nikomedeia kentine dahildi. Geyve Boğazı'nın güne­yinde kalan Geyve, Pamukova ve Taraklı bölgeleri ise Nikaia kentine aitti. Nikaia territoryumunda ele geçen mezar taşlarının bir özelliği, üzerlerinde dikildikleri yılın kayıt edilmiş olmasıdır. Bu tarihlerin o dönemde yönetimde olan imparatorların yönetim yılı ile ilgili olduğu kabul edilmektedir. Geyve, Pa­mukova ve Taraklı civarında çok sayıda ele geçen kapı biçimli Roma Dönemi mezar stelleri, bölgede Bitinyalıların yanı sıra Frig kökenli halk kesimlerinin de yaşadığına işaret etmektedir. Stellerde sık sık karşımıza çıkan pulluk, çapa, yün sepeti, iğ ve öreke gibi aletler mezar sahiplerinin çiftçilik ile uğraş­tıklarını göstermektedir. Stellerin yanı sıra sunaklar ve phalloslar da mezar taşı olarak kullanım gör­müştür. Akyazı yakınlarından müzeye getirilen Helenistik Dönem'a ait büyük bir stel Roma Dö­nemi'nde yeni isimler ilave edilerek tekrar kullanılmıştır. No. 32'de incelenen phallos üzerinde görülen dört işaret büyük bir olasılıkla bir phryg sözcüğüne ait harflerdir. Sözcüğün ne anlama geldiği bilinmemektedir. Müzenin en eski ve önemli yazıtı emekli asker Puplius Alfius'un İmparator Tiberius ve Zeus Soter'e adadığı steldir. Aurelia Rufina'nın panayırlarda kullanılmak üzere köyü Sau- için sunduğu krater, or­tak şarap tüketiminin dini bayramlarda ne kadar önemli olduğunu yansıtmaktadır. Nikomedeia territoryumunda ele geçen başka yazıtlardan, oinoposion sırasında köy sakinleri tarafından tüketilen şarabın zorunlu olarak zenginler tarafından karşılandığı anlaşılmaktadır. Adapazarı Müzesi'nde yer alan yazıtların çevirileri şöyledir: 1. “İmparator Kaisar Tiberius'a, Puplius Alfius, 6. Sidera (Ferrata) Lejyonu'nun emekli askeri (ve) köyün hayat boyu rahibi, (ve) Kurtarıcı Zeus'a köyün selameti için bir kartal sundu.” 2. “Kurtarıcı Zeus Olynpios Hadrianus'a.” 3. “Hayırlı Uğurlu Olsun! Ben Khrestos kızı Aurelia Rufina, köyüm Sau- - - için (bu) krateri yaptır­dım.” 4. “Koilios bu mezarı ebeveynleri Pollion ve Titha ve kardeşleri Pollion ve Publius için (dikti).” 5. “Marcus Iunius Faustinus'un kahyası 50 yıl yaşayan Phillys; Sağlıcakla!” 6. “Euangelos'un 21 yıl yaşayan kahyası Quirinus; Sağlıcakla!” 7. “Menandros'un kızı, Asklepiades'in karısı Eia; selam olsun ey yolcular! 59 yıl yaşadı.” 8. “Solon'un kızı Pompeia: Karpos (bu steli) 25 yıl yaşayan eşinin anısına (diktirdi); Sağlıcakla!” 9. “Kalle- - - kızı filanca hayatta iken (bu steli) 9 yıl yaşayan kızı Domna için diktirdi. Siz yukardakiler Sağlıcakla!” 10. “Agathokles oğlu Thedotos; 70 yıl yaşayan Lupus; Sağlıcakla! Lupus oğlu 15 yıl yaşayan Laronianos; Sağlıcakla! Theodotos kızı, Lupus'un 60 yıl yaşayan karısı Iulia; Sağlıcakla!” 11. “Pollion oğlu filanca bu mezar taşını 60 yıl yaşayan babası Pollion ve (henüz hayatta olan) annesi Titha için yaptırdı; Sağlıcakla! Dindarlığı vesilesiyle.” 12. “Ben Hostilios, (bu steli) ben henüz yaşarken babamın anısına yaptırdım.” 13. “Aurelia Tryphaina bu mezarı 41 yıl yaşayan kendi kocası Aurelius Kallistos için dikti. Eğer her­hangi bir kimse bu mezara kasıtlı olarak zarar verirse, yeraltı tanrılarına hesap versin! Sağlı­cakla!” 14. “10. yıl. Apollonios (bu mezarı) kendi eşi Ia'nın anısına (yaptırdı).” 15. “4. yıl. Filanca kızı filanca steli kocası filanca için diktirdi; Sağlıcakla!” 16. “11. yıl. Filanca  - - -.” 17. “14. yıl. Nossos oğlu Diophanes; Sağlıcakla!” 18. “Philumenos babası Philumenos ve annesi Tittha için (bu steli diktirdi).” 19. “15. yıl. Menodotos kızı Apphe kendisi ve 80 yıl yaşayan kocası Pylaimenes oğlu Nikandros için (bu steli diktirdi); Sağlıcakla!” 20. “Aurelius Attikos ve Gaiane bu mezarı 19 yıl yaşayan oğulları Attikos için yaptırdılar.” 21. “4. yıl. Erdemli oğulları; zahmetli hayata katlanan her iki ebeveynleri Papias ve Babou için (bu mezarı) yaptırdılar. Bir çift olarak aşkları ile saadetle yaşadıkları gibi; ölümden sonra da onlar aynı mezarda birlikteler.” 22. “13. yıl. Syriskos oğlu Syriskos, Metin ol! Sağlıcakla!” 23. “Demetrios oğlu 7 yıl yaşayan Demetrios; 25 yıl yaşayan Theodotos; 21 yıl yaşayan Heras; 18 yıl yaşayan Demetrios; 25 yıl yaşayan Khrestos; 35 yıl yaşayan Lucius; Rhuphion oğlu 18 yıl yaşa­yan Theophilos.” 24. “8. yıl. Pylaimenes oğlu Demetrios (bu altarı) 31 yıl yaşayan kardeşi Glykon için dikti.” 25. “ Theodoros oğlu Sosthenes 31 yıl (yaşadı).” 26. “Filanca yıl. The- - - kızı Eia bu mezarı kendisine ve 60 yıl yaşayan biricik kocası filancaya (yap­tırdı). ” 27. “Plistarkhos oğlu, Nikolaos torunu, bir adı da - - -eastos olan kutsal bayramların galibi - - - -as, heros, sağlıcakla!” 28. “Attalos yatıyor burada - - -.”. 29. “Nikomedes - - - - 58 - - - -.” 31. “Zoilos - - - . ”

Keywords: