Özet:

Lozan Antlaşması‟ndan sonra 1928 yılında Venizelos Yunanistan‟da tekrar iktidara gelene kadarki süreçte, özellikle Mübadele Protokolü‟nün yorumu ve uygulamasındaki sorunlar ile Fener Ortodoks Rum Patrikhanesi ile ilgili bir takım meseleler sebebiyle Türk-Yunan ilişkilerinde pürüzler yaşanmıştır. 19 Ağustos 1928 seçimleriyle Venizelos son derece güçlü bir şekilde iktidara geldiğinde, Yunanistan nüfusunun yaşam koşullarını iyileştirme gayreti içine girmiştir. Venizelos hükümeti diğer taraftan Yunanistan‟ın büyük güçlerle ve komşu ülkelerle ilişkilerini düzenlemek istemiştir. Sorunlar olmasına rağmen Türkiye ile yakın işbirliğine gitmek, Venizelos‟un dış siyasetinin en önemli hedefini teşkil etmiştir. Bunun en çarpıcı göstergesi, Venizelos‟un seçim zaferinden sadece on bir gün sonra Türk Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü (Aras) Bey‟e ve Başbakan İsmet (İnönü) Paşa‟ya gönderdiği mektuptur. Türkiye‟den de olumlu yanıt gelmesi üzerine Türk-Yunan dostluğuna giden yol açılmıştır. Venizelos dostluk adına Yunanistan‟da özellikle göçmenlerden gelen muhalefeti göğüslemiş, kendisini bu dostluktan alıkoymak isteyenlere kulaklarını kapatmış ve Yunan halkına barışın önemini, Yunanistan sınırları içindeki alanın gelişmek için yeterli olduğunu anlatan mesajlar vermiştir. Bu sayede Yunan başbakanının Ankara ziyareti 30 Ekim 1930 günü Dostluk, Tarafsızlık, Uzlaşma ve Hakemlik Antlaşması; Deniz Kuvvetlerinin Sınırlandırılmasına İlişkin Protokol; İkamet, Ticaret ve Seyrisefain Antlaşması‟nın imzalanmasıyla neticelenmiştir. Yunanistan bu antlaşmalarla öncelikle sınırlarını güvenceye almayı ve deniz silahlanmasına ayrılacak kaynakları başka sahalara aktarmayı amaçlamıştır.Yunan tarihçileri Venizelos‟un dostluk uğruna bazı icraatlarını ve söylemlerini aşırı bularak eleştirilebilmektedir. Yine de pek çoğuna göre 1930 yılındaki antlaşmalar Venizelos‟un en büyük diplomatik başarılarıdır ve geçmişten gelen sorunları aşmak, dostlukla işbirliğine yönelmek isteyen iki halkın özgür ve bağımsız diplomatik etkinliği, cesaretli bir girişim ve gerçekçi bir siyasettir.

Anahtar Kelimeler: