Özet:

Kültür bitkilerinin iyileştirilmesi amacıyla uygulanan birçok ıslah stratejisinde elde edilen ticari hibritler üstün özelliklerini genetik açılımlardan dolayı sonraki döllerde koruyamazlar. Apomiksi, ana bitki ile genetik olarak özdeş tohumlar oluşturmasına olanak sağlayan ve kültür bitkilerinde başarıldığı takdirde ticari hibritlerin klonal çoğaltımına izin veren bir üreme şeklidir. Eşeyli üreme mayoz geçirmiş gametlerin oluşumu ve çifte döllenmeyi gerektiren bir süreçtir. Fakat apomiksi sırasında bu adımlardan birçoğu ya atlanır ya da değiştirilmiştir. Apomiktik türlerde, erkek ve dişi gametlerde kromozom sayısı yarıya inmez (apomayoz) buna rağmen embriyo kesesi ve polen oluşumu devam eder. Ayrıca, apomayotik yumurta hücresi (2n) döllenme olmaksızın kendiliğinden embriyoyu oluşturur (partenogenez). Bu nedenle, apomiksi tohum aracılığı ile klonal çoğalmaya yol açar. Buna karşın, henüz apomiksi doğal apomiktik türlerden tarımı yapılan kültür bitkilerine melezleme yolu ile aktarım başarılamamıştır. Günümüzde bu konuda araştırmacılar iki farklı alanda çalışmalar yürütmektedir; doğal apomiktik bitki türlerinde sorumlu genleri belirlemek veya eşeyli üreme süreçlerini değiştiren düzenlenmeler sayesinde apomiksiyi oluşturmak. Bu derlemede, apomiksiyi kontrol eden genetik mekanizmalar üzerine bu güne kadar elde edilmiş sonuçlar tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: