Özet:

Metin türleri, metini anlama ve üretme aşamalarında bireyi yönlendirerek bildirişimin sağlanmasına katkıda bulunmaktadırlar. Bu nedenle yazma, okuma, konuşma ve dinleme becerisinin geliştirilmesi açısından metin türü odaklı yaklaşımın yabancı dil öğretiminde kullanılması büyük bir önem arz etmektedir. Açıklayıcı metin türü, yazarın bir konuyu birtakım ön koşul önermelerden ve bilinen gerçeklerden yararlanarak mantıksal çerçevede açıklamasıdır (Brinker, Cölfen ve Pappert 2014: 69). Türkçe öğretiminde kullanılan metin türlerini kullanımlık metin ve edebiyat metinleri olmak üzere başlıca iki ana başlık halinde tasnif etmek gerekir (Rolf 1993: 125). Bilgi aktarmanın ön planda olduğu kullanımlık metinler, yabancı dil öğretiminde de kullanılabilen ve belli bir öğrenci seviyesine yönelik olan metinlerdir. Alan uzmanları bu didaktik türleri alan dil öğretimi açısından kolay, zor ve karmaşık olmak üzere üç gruba ayırmaktadırlar (bkz. Becker-Mrotzek ve Böttcher 2015: 85ff). Çalışmamızda ele alacağımız metin türü karmaşık nitelikte bir metin türüdür. Çünkü açıklayıcı işlev içeren metin belli bir amaç doğrultusunda (niçin?) üretilmeli, açıklayıcı metinin yapısal ve dilsel özellikleri (nasıl?) ile metnin alıcısı (kime?) dikkate alınmalıdır. Açıklayıcı işlev içeren metinleri karmaşık yapan başka bir özellik ise açıklamaların diğer metin işlevleriyle bir arada yer almasıdır. Çalışmamızın amacı öncelikle öğrencilerin yazma beceresini geliştirmek amacıyla araştırmacılar tarafından geliştirilen metin türü odaklı açıklayıcı metin yazma modelini ortaya koymak ve ardından bu modelden nasıl yararlanılabileceğini göstermektedir. Tanıtımı yapılacak olan ders modeli İstanbul Üniversitesi Dil Merkezinde Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen B2 seviyesindeki Suriye uyruklu 20 öğrenci üzerinde uygulanmıştır. Toplanan öntest ve sontest verilerinin çözümlenmesi sonucunda toplam 14 öğrenciden elde edilen verilere göre araştırmacılar tarafından geliştirilen ders modelinin Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilerin açıklayıcı metin bölümlerini oluşturma düzeylerini ve düşünceyi geliştirme yöntemlerini kullanma sıklıklarını sontest lehine  olumlu yönde etkilediği saptanmıştır.   Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin açıklayıcı yazma becerilerinin geliştirilmesine yönelik araştırmacılar tarafından geliştirilen metin türü odaklı açıklayıcı metin yazma modelinden öğretmenlerin ve ders kitabı yazarlarının faydalanabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: