Abstract:

İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde ortaya çıkan postmodern kurgu, yapısal, üslup ve tematik olarak gerçekçilik ve modernizm gibi diğer edebi akımlardan farklı nitelikler taşır. Parçalanmış bir dünyada modernist ve gerçekçi anlam arayışı karşısında sabit dil sistemlerine, ana fikirlere, anlatı stiline ve olay örgüsüne karşı bir meydan okuma veya saldırı olarak algılanabilir. Postmodern kurguda anlatıcının anlaşılması zor, hayal gücüne dayalı, güvenilmez yorumları ve açıklamaları nedeniyle gerçeklik ile ilüzyon arasında her zaman belirsiz bir sınır vardır. 1983 yılında yayımlanan, postmodern edebiyatın başlıca eserlerinden biri olan Salman Rushdie’nin “Utanç” adlı romanı, tarih yazım kurgu tarzında Pakistan'ın çalkantılı bir dönemindeki bazı siyasi konulara ve bazı önemli karakterlere değinerek post-modern romanın en temel özelliklerini sihirli gerçekçilik üslubuyla sergilemektedir. Başlık, ana tema olarak romana hâkimdir ve çeşitli açılardan sorgulanır. Dil, gerçek tarihsel olayları yansıtıyor gibi görünse de, yaratıcı ve öznel bir anlatı tarzı, gerçeklikle kopuşunu ele verir. Utanç, postmodern kurgudaki kopuk anlatım ve yansıması, öznenin merkezden uzaklaşması, araçların kurgusal çerçevesi ve çoklu ortam, gerçeğin benzerleriyle, sihirli gerçekçilik ve tarih yazımında üst kurgu ile yer değiştirmesi gibi temel özelliklerinden dolayı 'postmodern bir roman' olarak adlandırılmayı hak etmektedir. Bu nedenle, bu çalışmanın amacı, gerçekçilik ve modernizm gibi akımlarla olan benzerlik ve farklılıklarına da yer vererek, gerçeğin ve mana kaybının ön plana çıkartıldığı Rushdie’nin Utanç adlı romanının, nasıl “postmodern roman” olarak adlandırılabileceğini göstermeye çalışmaktır.

Keywords: