Özet:

Bu araştırma, tür ile cinsiyet faktörlerinin ruminantların karaciğer dokusu antioksidan enzim aktiviteleri ve lipit peroksidasyon düzeyi üzerindeki etkilerini araştırmak amacıyla yapıldı. Araştırmada Elazığ ili ve çevresinde yetiştirilen, klinik ve postmortem muayene sonrası sağlıklı olduğu anlaşılan ruminantların karaciğer dokusunda serbest radikal metabolizmasında rol alan glutatyon peroksidaz (GSH-Px) ve katalaz (CAT) aktiviteleri ile malondialdehid (MDA) düzeyi ölçüldü. Karaciğer dokusu; GSH-Px aktivite tayini için, 50 mM Tris, 0,1 mM EDTA tamponunda, CAT aktivite ve MDA düzey tayini için %1,15 KCl ‘de homojenize edildi. GSH-Px ve CAT aktiviteleri Beutler, MDA düzeyi ise Ohkawa ve ark. nın geliştirdiği yöntem ile çalışdı. Türler arasında ve tür içinde yapılan karşılaştırmalarda söz konusu parametrelere bağlı olarak değişmekle birlikte, tür ve cinsiyetin farklı derecelerde etkili olduğu anlaşıldı. En yüksek karaciğer dokusu GSH-Px (44,51± 1,14 Ü/g protein) aktivitesi sığırlarda, en yüksek CAT (59,53±1,03 Ü/mg protein) aktivitesi koyunlarda, en yüksek MDA (54,65±2,12 nmol MDA/g yaş doku) düzeyleri ise keçilerde saptandı. Erkek ve dişiler arasında yapılan karşılaştırmalarda, karaciğer dokusu için, GSH-Px (48,57 ± 1,57 Ü/g protein) aktivitesi dişi sığırlarda, MDA (53,74 ± 1,04 nmol MDA/g yaş doku) düzeyi erkek koyunlarda, GSH-Px (36,90 ± 1,25 Ü/g protein) ve CAT (66,08 ± 0,99 Ü/mg protein) aktiviteleri dişi koyunlarda daha yüksek bulundu. Keçi türünün dişilerinde, karaciğer dokusu GSH-Px (54,91± 1,69 Ü/g protein) ve CAT (53,31±1,36 Ü/mg protein) aktivitelerinin erkeklere göre istatistik olarak önemli derecede yüksek olduğu saptandı, MDA düzeylerinde ise, istatistik olarak önemsiz fakat gözle görülür bir farklılık tespit edildi. Türler ve cinsiyetler arasında, antioksidan enzim düzeylerinde meydana gelen farklılığın sorumlusunun, sığır, koyun ve keçilerdeki farklı oksidan hasar mekanizmaları ya da bunlardaki diğer endojen antioksidanların olabileceği kanısına varıldı.

Anahtar Kelimeler: