Abstract:

Bu çalışma Yunus Emre’nin Divan’ında yer alan ateş unsurunun, Geleneksel Edebiyat Teorisinin, sembolizm ilkesine göre çözümlenmesini amaç edinmektedir. İlahi hakikatin tecellisi olarak değerlendirilen sembol, yüce hakikatin işaret edicisidir. Bu itibarla bu çalışmanın kapsamında çözümlemesi yapılacak olan simyevî ateş de geleneksel bir semboldür ve bu çalışmanın dayandığı temel eksen Yunus Emre’de ateş unsurudur. Yunus Emre’de görülen ateş ve ateşin çağrışımları olan kavramlardan hareketle gözükenin ardında daha derin bir kavramsal ağ oluşumuna dikkat çekilmektedir. Bu ağ, özellikle nefsin dönüşümündeki temel unsur olan ateşin etkisi ve bunun simyevî açıdan değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Isıtma, aydınlatma ve yakma hususiyetleri ile çözümlenmekte olan ateş tüm varlıkların bünyesinde bulunan, en içteki hayati gücü temsil eden içsel ateş ve bu ateşi saran dört unsurdan biri olan ateş şeklinde iki farklı şekilde karşımıza çıkmaktadır. İçsel ateş tüm yaratılmışın bünyesinde muhafaza edilen ilahi bir kıvılcım, tutuşturulması hâlinde şahsi benliği yakıp, nefste dönüşümü sağlayan büyük bir potansiyeldir. Bu anlam açılımıyla ateş unsuru Yunus Emre’nin şiirlerinde de yer almaktadır. Dört unsur, benliği saran ve aralarında oluşan karşıtlık sayesinde benlik algısını diri tutan bir işleve sahiptir. Dört unsurda meydana gelen karşıtlığın uzlaşmaya dönüşmesi, unsurların birbirleri ile etkileşimini sağlayarak nefsin bütün güçlerinin birleşmesini temin etmekte ve dönüşümü başlatmaktadır. Ateş, ısı etkisiyle unsurlar arasındaki etkileşimi sağlaması ve nihai tutuşmayı temin etmesi anlamında büyük önem arz etmektedir. Sonuç olarak bu çalışmada simyanın sembolik anlamını içeren nefsin arınması, çözünmesi, kristalleşmesi, erimesi ve yanması süreçlerindeki ateş etkisi Yunus Emre’de yer alan kullanımları ile birlikte çözümlenmektedir. Anahtar Kelimeler: Yunus Emre, Simyevi Ateş, Nefsin Dönüşümü, Sembolizm, Geleneksel Edebiyat Teorisi

Keywords: