Abstract:

Bu çalışma, komünist Çin rejiminin Doğu Türkistan dahilinde uygulamayı sürdürdüğü baskıcı asimilasyon politikalarını incelemektedir. Söz konusu politikalar; adil yargılanma hakkı, din hürriyeti, ifade hürriyeti, barışçıl toplanma hürriyeti ve seyahat hürriyeti gibi uluslararası, bölgesel ve yerel hukuki kaynaklar tarafından tanınıp düzenlenen pek çok negatif hakkı ihlal etmektedir. Mevzu bahis politikaların ürünü olarak ortaya çıkan sayısız ölçüsüz sınırlandırma, pozitif haklar kapsamında sıralayabileceğimiz eğitim hakkı, etno-kültürel kimlikleri koruma ve geliştirme hakkı ile çeşitli ekonomik hakların kullanımını da neredeyse imkansız hale getirmektedir. Baskıcı politikaların yumuşatılması ve eğer mümkünse tamamen yürürlükten kaldırılması sürecinde Türkiye’nin etkin bir rol oynayabileceğini iddia eden çalışmamız, hak ihlallerini yerinde kavramak ve daha net anlamlandırabilmek için Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi’de bir Türk başkonsolosluğu açılmasını önermektedir. Çalışmamıza göre; Türkiye’nin kültürel diplomasi kurumları aracılığıyla Kaşgar ve Turfan gibi Türk kimliğini yansıtan Doğu Türkistan şehirlerinde açılacak olan temsilcilikler, bahsi geçen hak ihlallerine karşı yürütülen diplomatik mücadele sürecine katkı sunabilir. Diplomatik kurumlar marifetiyle elde edilen bilgilerin analitik ve sistematik raporlandırılmasının Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu tarafından tamamlanabileceğini ifade eden çalışmamız, söz konusu raporların Türk diplomatlar tarafından uluslararası platformlarda gündeme taşınabileceğini savunmaktadır. Çalışmamız, Çin ile yürütülen ikili görüşmelerde de dillendirilebilecek bu raporlara, küresel saygınlığını artırmak isteyen komünist rejimin duyarsız kalmayacağını ve Doğu Türkistan politikasının yumuşatılması için gerekli adımları atacağını iddia etmektedir.

Keywords: