Özet:

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa hiç şüphe yok ki, Osmanlı Döneminin en önemli devlet adamlarından birisidir. Paşa’nın Amasya Merzifon Narince köyünde başlayan hayatı, Köprülü Mehmet Paşa’yla karşılaşması sonrası ivme kazanmış ve Paşa’nın kızı ile evlendikten sonra Köprülü ailesinin nüfuzundan yararlanarak sadrazamlık makamına kadar yükselmiştir. II. Viyana seferinde başarısız olan Paşa bunun bedelini canı ile ödemiştir. Osmanlı siyasi tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilen bu yenilgi ve akabinde Paşa’nın idam edilmesi, başta İstanbul olmak üzere Paşa’nın imparatorluk toprakları içerisinde girişmiş olduğu imar faaliyetlerinin durmasına sebep olmuştur. Eğer bu durum ile karşılaşılmamış olsaydı, Osmanlı döneminin en çok yapı yaptıran banilerinin başında Merzifonlu Kara Mustafa Paşa gelebilirdi. Buna rağmen Paşa’nın İstanbul, İzmir, Halep, Mudanya, Cidde, Kayseri ve Merzifon gibi bölgelerde çok sayıda yapı yaptırdığı vakfiye metinlerinden anlaşılmaktadır. Paşa, imparatorluk toprakları içerisinde önemli ticaret şehirlerinde yaptırdığı yapıların yanı sıra memleketinde de büyük yatırımlar yaparak Merzifon’un ticari alt yapısını geliştirmek istemiştir. Bu doğrultuda şehirde iki cami, bir han, bir bedesten ve bir hamam inşa ettirmiştir. Şehrin su sorununu çözebilmek için Taşan Dağı’ndan şehre su getirtmiş ve bu yol güzergâhı üzerinde çok sayıda çeşme inşa ettirmiştir. Paşa’nın çeşmelerinin büyük bir bölümü günümüze ulaşamamış iken diğer yapıları sağlam bir şekilde ayakta durmaktadırlar. Bu çalışmada, Paşa tarafından Merzifon’da inşa ettirilen vakıf eserleri üzerinde durularak, Osmanlı mimarlığı içerisindeki konumları irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: