Abstract:

Dünyada meydana gelen hızlı değişimler, farklı coğrafyalarda insanların ekonomik, sosyal ve kültürel tercihlerini değiştirirken, gelişmekte olan ülkeleri de ekonomik, sosyal ve politik alanlarda köklü değişime yönlendirmektedir. Bu köklü değişimi hazırlayan önemli faktörlerden biri doğrudan yabancı sermaye yatırımlarıdır. Gelişmekte olan ülkelerde büyüme ve kalkınmanın temel faktörlerinden biri olan doğrudan yabancı sermaye yatırımları doğru yönetildiği takdirde ev sahibi ülkelere birçok avantaj sağlamaktadır. Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ev sahibi ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmesine önemli katkılar sağlamaktadır. Bu yararları şu şekilde açıklamak mümkündür. Doğal kaynakların verimli kullanılması, toplam kalite yönetiminin üretim ve yönetimde benimsenmesi, enflasyonun düşürülmesi, istihdam artışı, yeni teknolojilerin transferi, ihracatın artışı ve dış ticaret açığının kapatılması, döviz girdisinin sağlanması, marka ve şirket kültürünün önem kazanması. Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ev sahibi ülkelere sağladığı yararlar yanında önemli sorunlara da yol açmaktadır. Bu sorunları yabancı yatırımcının kazancını ülke dışına çıkarması, yabancı şirketlerin ev sahibi ülkelerin yönetimleri üzerinde ekonomik ve politik baskı yapmaları, milli değerlerin ve güvenlik sisteminin zayıflaması, yerli üreticinin piyasadan çekilmesi ve sermayenin rekabet edebilirliğinin zayıflaması şeklinde ifade edilebilir. Doğrudan yabancı sermaye yatırımları gelişmekte olan ülkelerde önemli bir ekonomik büyüme kaynağıdır, ancak bazı ülkelerde doğrudan yabancı sermaye yatırımları çok düşük oranlarda kalmaktadır. Ev sahibi ülkenin siyasi, hukuki ve ekonomik durumu her zaman yabancı yatırımcılar için uygun olmayabilir. Bu ülkelerden biri, Türkiye’dir. Cumhuriyetin kuruluşundan 1980’li yıllara kadar Türkiye’de dışa kapalı bir ekonomi modeli etkili olmuştur. Bu süreçte birçok ülkeden çok az miktarda doğrudan yabancı sermaye akışı olsa da Türkiye’de ekonomik, politik ve hukuki birçok engel sermaye girişini kısıtlamıştır. Ancak, 1980’li yıllardan sonra Türkiye dışa açık bir ekonomi politikası ile Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ülkeye akışında önemli bir başarı elde etmiştir. Bu gün çok uluslu şirketlere ait önemli bir sermayenin Türkiye’de yatırımları bulunmaktadır. Bu çalışmanın kapsamında, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının Türkiye’nin iktisadi kalkınmasına katkıları ve sermaye girişinde yaşanan engeller, sebepleri ve sonuçları ile analiz edilmiştir.

Keywords: