Özet:

Bu makalede Wundt ve Durkheim'ın, kendilerini belki de aynı sayılabilecek projenin farklı konumlarına yerleştirdikleri, kolektif fenomenler meselesini ele alışlarını tartışmaya çalışacağım. Önce Wundt'un görüşlerini ve zihin-toplum antitezini bütünleştirme çabasındaki çıkmazlarını daha sonra da öğrencisi Durkheim'ın zihin ve toplumu birbirini tamamlayan ama farklı düzeyler olarak ele alışındaki indirgemeci karşıtı tutumundaki ısrarcılığını anlatacağım. Wundt, deneysel psikolojisinde yaptığının tersine, kolektif bilincin kavramsallaştırılmasında antipozitivisttir ama buna karşın, kolektif bilinci toplumla ilişkiselliğe getirme çabasında hala kartezyen konumunu koruduğundan aradaki ilişkiselliği bu düalistik düşünce sebebiyle yakalayamamıştır. Durkheim ise indirgemeci karşıtıdır ve pozitivist duruşa sahiptir. Birey-toplum-bilinci, birbirini tamamlayan ama farklı düzeyler olarak ele almakta bu suretle bireyi sürekli içi doldurulan bir konuma çekmektedir.

Anahtar Kelimeler: