Abstract:

Anadolu’daki Ahi teşkilatlarının 13. yüzyılda şekillenmeye başladıkları ve 19. yüzyıla kadar etkin olarak yaşamlarını sürdürdükleri bilinmektedir. Ahi kültür geleneği ile onun bir ürünü olan bu örgütler, günümüze kadar birçok yönden araştırılmıştır. Bu çalışmaları genel olarak Ahilik kültürü, Ahilik ve Fütüvvet geleneği arasındaki ilişki ile bunların sosyal ve ekonomik hayat üzerindeki etkileri olarak sıralamak mümkündür. Örgüt kültürü bağlamında bir incelemenin yapıldığı bu çalışmada söz konusu yapıyı oluşturan “kültürel, bilişsel ve psikolojik temeller” üzerinde durulmuştur. Bu amaçla Anadolu’da gelişip şekillenen Ahi teşkilatları ele alınmış ve Ahi örgütlenmelerinin yapılanmasını etkileyen unsurlar değerlendirilmiştir. Çalışmada Ahi teşkilatlarının seçilmesinin başlıca sebebi, bu teşkilatların eski Türk inanç sisteminden gelen birçok mitik unsuru bünyesinde barındırmış olmalarıdır. Teşkilatın oluşumundaki kültürel sebeplerin ise bu çerçevede şekillendiği tespit edilmiştir. İkinci durumda, teşkilatın içyapı şemasının biçimlenmesinde bilişsel süreçlerin varlığı üzerinde durulmuştur. Bu süreçler de teşkilatın bilişsel ve psikolojik temelleri kapsamında değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, Anadolu’da gelişen Ahi teşkilatları (Ahiyân-ı Rum) üzerinde bir incelemeyi temel alan bu çalışmada, teşkilat içindeki inanç ve uygulamaların yanı sıra teşkilatı meydana getiren temeller “yapısalcılık” ve “yapısal işlevselcilik” bağlamında ele alınmış ve bunlar bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirilmiştir.

Keywords: