ASOS INDEKS
Atıf Sayısı
1
Görüntüleme
9
İndirme
2
Bu makalede Arap edebiyatında hitabete dayalı bir söylem biçimi olan teşkîk üslubu ve edebi nükteleri incelenmiştir. Teşkîk bir sözü, dinleyiciyi şüphe içerisinde bırakacak şekilde söylemektir. Diğer bir deyişle muhatabın kendisine söylenen ve şek içeren bir sözde iki ve daha fazla mana/hüküm arasında bırakılmasıdır. Bu üslup, şiir ve nesirde kullanıldığı gibi Kurân-ı Kerîm’de de geçmektedir. Muhatabı etkilemek üzere sözü anlamsal açıdan güzelleştirmeyi gaye edindiği için teşkîk sanatı bedî‘ ilmi içinde değerlendirilmelidir. Teşkîk, muhatabı şüphe içinde bırakmayı gaye edinmesiyle tevcîhten, cümle ve terkiplerde görülmesi yönüyle de tevhîm sanatından ayrılır. Bununla birlikte geldiği sözdizimsel yapıların birbirine benzemesi nedeniyle meânî ilmiyle de ilişkilidir. Teşkîk içeren bir anlatımda kapalılık vardır ve muhatap, şüphe ve şaşkınlık içinde bırakıldığı için o sözle hangi anlamın kastedildiğini bilemez. Bununla birlikte teşkîk üslubuna başvuran kişi (konuşan) bu manalardan hangisini tercih ettiğini bilir. Konuşan kişi dinleyicinin ilgisini çekmek, onu belirli bir psikolojik duruma sokmak için de bu üsluba başvurur. Teşkîk sanatı Arap belâgatında ve özellikle bedî‘ ilminde kullanılmasına rağmen Mağrib belâgat ekolünden olan el-ʿUmde fî meḥâsini’ş-şiʿr ve âdâbih adlı eserin sahibi İbn Reşîk el-Kayrevânî (ö. 456/1064) ve el-Menzeʿü’l-bedî‘ʿ fî tecnîsi esâlîbi’l-bedî‘ʿ adlı mantıkî belâgat eseriyle tanınan Ebü’l-Kâsım Sicilmâsî (ö. ?) hariç bu üslubu ayrı bir başlık altında inceleyen bir kaynak ya da çalışma tespit edilememiştir. Dolayısıyla bu çalışmada Sicilmâsî’nin kategori ve mantık ilmi açısından yaklaşarak teşkîki tanımlaması ve ayrı bir edebi üslup olarak ele alması özellikle vurgulanmıştır.
In this article, the teşkīk style and literary humor, which is a discourse based on oratory in Arabic literature, has been examined. Teşkīk is to say a word in a way that leaves the listener in doubt. In other words, it is to leave the addressee between two or more meanings/rules in a word that is said to him and contains doubt. This style is used in poetry and prose as well as in the Qur'an. Since it aims to beautify the word semantically in order to affect the addressee, the art of teşkîk should be evaluated within the science of bediʿ. Teşkīk differs from tawjīh in that it aims to leave the interlocutor in doubt, and from tawhīm in that it is seen in sentences and compositions. However, it is also related to the semantic science because the syntactic structures it comes from are similar to each other. There is closure in an expression that contains a testament, and the addressee cannot know what meaning is meant by that word, as he is left in doubt and bewilderment. However, the person who applies the teşkīk style (the speaker) knows which of these meanings he prefers. The speaker also uses this style to attract the attention of the listener and to put him in a certain psychological state. Owner of al-ʿUmda fī maḥāsini’sh-shiʿr ve ādābih Ibn Rashīḳ al-Qayravānī (d. 456/1064) and Ebū al-Kāsım al-Sijilmāsī (d. ?) known for his work al-Manzaʿ al-badīʿ fî tejnīs esālīb al-badīʿ also examined this style in their works. Except for two, no source or study has been identified that examines this style under a separate heading. Therefore, in this study, it was especially emphasized that Sijilmāsī approached in terms of category and logic, defining organization and treating it as a separate literary style.
Makale Detay 
Atıf Yapanlar
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
