Özet:

Baraj mühendisliğinde, dolgu barajların geçirimsizlik perdesini kil çekirdek yerine geomembran malzeme kullanarak sağlamak uygulamada ve tasarımda tercih edilen yaygın bir uygulama değildir. Çünkü bir barajın yıkılması durumunda, barajın mansabındaki geniş alanlar boyunca çok büyük zararlar ve kayıplar meydana gelir. Bundan dolayı baraj mühendisleri barajların su geçirimsizliğini sağlamakta geomembranları kullanmak noktasında geomembranların üzerinde oluşacak bir yırtılma ve delik neticesinde baraj dolgusunda sızma basınçları oluşur diye çekingen davranmaktadırlar. Bu sebeple, mühendisler tasarımlarında daha ziyade geleneksel ama mühendislik davranışları iyi bilinen beton kaplama, kil dolgu veya asfalt membran gibi malzeme ve yöntemleri tercih etmektedirler. Fakat bununla birlikte son yıllarda dünyada barajın su geçirimsizliğini temin etmek için, geomembran kaplı küçük dolgu baraj tasarım ve inşaatları görülmeye başlanmıştır. Türkiye’de ve dünyada 30 yüksekliğin altında bu tür bazı barajlar tasarlanmış ve inşa edilmiş olup bir kısmı da inşaat aşamasındadır. Bu çalışmada, memba şevi geomembran kaplı dolgu barajların şev stabilitesi açısından kritik yükleme şekillerinin klasik kil çekirdekli barajlardan farklı olduğu baraj tasarım mühendisleri için gösterilmiştir. Bu çalışma, baraj mühendisleri için, Kızık barajı şev stabilite analizleri vasıtasıyla, geomembran kaplı dolgu barajların stabilite analizlerindeki önemli kriterleri ve analiz şekillerini anlatan teknik bir kaynak ve rehber hükmünde olacaktır. Ayrıca bu çalışma geomembran kaplı baraj tasarımında dikkat edilmesi gereken diğer önemli hususları da izah etmektedir. Bunlara ilave olarak, geomembran kaplı dolgu barajların şevlerini ekonomik ve teknik açıdan nasıl optimum olarak analiz edileceği sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: