Abstract:

Bu çalışmada günümüz sosyal toplumunda mevcut olan hiyerarşi durumunu izleyebilmek için etkili bir araç olan kültürel iktidarın tesis edilmesinde din temelli meşruiyetin sağladığı etki inceleme konusu edinilmiştir. Kültürel iktidar konusu Pierre Bourdieu’nün sosyolojisinden çıkarılan bir meseledir. Bourdieu toplumda çeşitli alanların bulunduğunu ve bu alanların hepsinde kesin bir şekilde iktidar mücadelelerinin görülebileceğini söyler. Kültür alanı da bu alandaki hâkimiyeti ele geçirmek isteyen tahakküm edilenlere ve alandaki hâkimiyetlerini korumaya çalışan tahakküm edenlere sahiptir. Bir iktidarın kurulması için ilk adımda her ne kadar meşruiyet gerekli olmasa da iktidarın sürdürülebilmesi için meşruiyet olmazsa olmazdır. Meşruiyeti genel anlamda iktidarı elinde tutan kimselerin ve bu kimselerin gerçekleştirdikleri eylemlerin yönetilenler tarafından uygun kabul edilmesi olarak ifade edebiliriz. Tarih boyunca pek çok meşruiyet kaynağı görülmüştür. Aydınlanma Çağı’ndan önceki dönemlerde din hem iktidarın kurulmasında hem de bu iktidarın sürdürülmesinde en önemli araç olmuştur. Aydınlanma Çağı’ndan sonraki dönemde dine siyasal alandan el çektirilmesi ile birlikte iktidarın meşruiyet araçları toplum sözleşmeleri, seçim gibi etkenlere devredilmiştir. Ancak din olgusunun iktidar ile olan yakın ilişkisi ve bir dine mensup olanların bu dinin emir ve yasaklarına göre karşılaştıkları durumları meşru kabul etmeleri, meşruiyet tartışmalarında dinin hala söz söyleyebildiğini göstermektedir. Kültürel iktidarın meşrulaştırılması hususunda da gerek kültürel iktidar düşüncesinin temelini bulduğu Pierre Bourdieu sosyolojisi gerekse kültürel iktidar ile din arasındaki yakın bağ kültürel iktidar tartışmalarında dinin meşrulaştırıcı gücünün göz ardı edilmemesi gerektiğini göstermektedir.

Keywords: