Abstract:

1970’li yılların başında ortaya çıkan ekonomik bunalımın sorumluluğunun devlet müdahalelerine yüklenmesi, devletin ekonomideki rolünü sorgulayan neo-liberal düşüncenin yayılmasına ortam hazırlamıştır. Keynesçi dönemin refah devleti anlayışına karşı çıkan neo-liberal kuram, devlet müdahalesine karşı ‘piyasanın rekabet ilkesi uyarınca özgürce işlemesini’ savunmaktadır. Liberalizmin temel “görünmez el” varsayımına dayanarak piyasanın, devlet müdahalesi olmadan, toplumu ideal bir şekilde düzenleyeceği ve her bireyin mutluluğunun bu yolla gerçekleşeceği ileri sürülmektedir. Piyasa zayıf ve beceriksizleri eleyerek yetenekli seçkinleri ortaya çıkaran bir mekanizma olarak toplumun genel iyiliğinin maksimize edilmesini sağlayacaktır. Burada devlete düşen görev yalnızca piyasanın işleyişini güvence altına alacak ortamı garantilemektir. Böylece neo-liberalizm tarafından devletin görevi yeniden tanımlanmakta ve devlet ‘yasa ve düzenin koruyucusu’ olma anlamında “jandarma devlet” ya da “gece bekçisi devlet” olarak isimlendirilmektedir. Bu çalışmada, neo-liberal akımın devlet anlayışı, neo-liberalizmin iki önemli temsilcisi Friedrich A. von Hayek ve Milton Friedman’ın düşünceleri aracılığıyla incelenmiştir. Çalışmanın birinci bölümü, Hayek’in devlet anlayışına, ikinci bölüm ise Friedman’ın düşüncelerine ayrılmıştır. Her iki düşünürün devlet hakkındaki görüşleri zorunlu olarak onların piyasa, toplum ve insan bireyi ile ilgili görüşlerine ayrılan bölümlerle desteklenmiştir. Ayrıca, Hayek ve Friedman’ın eşitlik, özgürlük ve refah devleti hakkındaki düşüncelerine de yer verilmiştir. Düşünürlerin yaşadıkları ve yazdıkları dönemin özellikleri ve içinde yer aldıkları akademik grup ve çevrelerin etkisi de tartışmaya dahil edilmiştir. Böylelikle Hayek ve Friedman’ın düşüncelerinin dönemin hakim görüşü haline gelmesi gerçeğinin arkasındaki tarihsellik de ortaya konmaya çalışılmıştır.

Keywords: