Özet:

Muhafazakârlık, değişim olgusu ile ilişkili bir kavramdır ve modernleşmenin geleneksel değerlerle uyum içerisinde sürdürülmesi gerektiğini savunur. Batı’da Aydınlanma ve onun akılcılığına tepki olarak ortaya çıkan muhafazakârlık, modernleşme sürecindeki toplumlarda geleneksel alışkanlıklarla yeni değerler arasındaki karşıtlıkta işlevsel hale gelir. 18. yüzyılda başlayıp Cumhuriyet’e uzanan Türk modernleşmesinde de değişime uyum sağlama bakımından muhafazakâr düşünme biçimi etkin bir rol oynar. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Osmanlı Devleti’nin fiilen yıkılmasına, yeni devletin kuruluşuna ve getirdiği inkılaplara gazeteci, romancı ve siyasetçi kimliğiyle şahit olmuştur. Romanlarında modernleşmeye dair problemleri konu edinen Yakup Kadri, sürecin getirdiği değerlere sahip çıkmakla beraber değişimin gerçekleşme koşullarına eleştirel bir tavırla yaklaşır. Bu çalışmada incelenen Ankara romanında da Kemalist ideolojinin öğretileri sorgulanarak ideal modernleşmenin koşulları araştırılmaktadır. Üç bölümden oluşan romanda Cumhuriyet’in kuruluş ve erken dönem yılları ile yirminci yılına uzanan süreç, Selma Hanım’ın çevresi ve üç farklı evliliği üzerinden anlatılır. Cumhuriyet’le birlikte gelen yeni toplum düzeni, gündelik alışkanlıklar, şehirleşme yapısı, aile ilişkileri, geçim yolları, eşitlik fikri, yönetim anlayışı, gelenek ve gelecek karşıtlığı romanda modernleşme ekseninde gündeme getirilen hususlar arasındadır. Bu çalışmada toplumun Cumhuriyet’le beraber yaşadığı hızlı değişim sürecine karşı üretilen alternatifler ve idealize edilen koşullar romandaki üç bölüm üzerinden değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: