Özet:

Duygu, düşünce ya da bilginin, çeşitli yollarla karşılıklı olarak aktarılması iletişim olarak anlamlandırılabilir. İletişim, her alanda olduğu gibi eğitim ve öğretim alanında da önem arz etmektedir. İletişim, öğretmen-öğrenci özelinde ele alındığında “Öğretmen iletişimi” öğrencilerin derse yönelik tutum ve motivasyonlarını etkileyen bir süreçtir. Bu nedenle öğretmenlerin, iletişim bileşenlerini sınıf ortamında etkin düzeyde kullanması gerekmektedir. Bu çalışmada, ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin öğrenciye yönelik iletişim becerilerini öğrenciler açısından değerlendirmek ve duruma yönelik bir saptama yapmak amaçlanmıştır. Buna yönelik olarak Yıldız, Kılıç ve Yavuz (2018)’un geliştirmiş olduğu “Öğretmen İletişim Becerisi Değerlendirme Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçek doğrultusunda öğretmenlerin iletişim becerileri; empati ve yardım becerileri, iletişim ortamı oluşturma, sınıf yönetimi ve iletişim engelleri olmak üzere dört alt boyutta incelenmiştir. Bu çalışmanın evreni Kocaeli ili İzmit ilçesidir. 2019-2020 eğitim öğretim yılında evren içinde yer alan tüm ortaöğretim devlet kurumlarının (31) her biri bir küme olacak şekilde küme örneklem kullanılmıştır. İkinci aşamada okul türlerine göre bir ayrıma gidilmiş ve ölçek uygulanacak okullar, her okul türünden orantılı ve tesadüfi olarak belirlenmiştir. Uygulama sonucunda elde edilen 922 adet geçerli ölçek verisinin analizi SPSS. 21.0 programı ile yapılmış, analizde betimsel istatistik yöntemlerinden standart sapma, aritmetik ortalama, bağıl değişkenlik katsayısı, frekans ve yüzde işlemleri ve t testi kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda öğretmenlerin iletişim becerileri; cinsiyet, okul türü, sınıf değişkenleri ve alt boyutlar arasındaki bağlantı açısından değerlendirilmiştir. Öğrencilerin, öğretmenlerinin iletişimini dört alt boyutta da başarılı buldukları belirlenmiştir. Cinsiyet değişkeni açısından bakıldığında erkek öğrenciler öğretmenlerinin empatik, yardımsever ve iletişim ortamı oluşturmada etkili olduğu görüşünde iken kadın öğrenciler sınıf yönetimi boyutunu daha olumlu değerlendirmiştir. Okul türü açısından, Fen Lisesi, Anadolu İmam Hatip Lisesi ve Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencileri öğretmenlerini en çok iletişim ortamı oluşturma alt boyutunda başarılı bulurken, Anadolu Liseleri empati ve yardım becerilerini en yüksek oranla değerlendirmişlerdir. Tüm okul türleri öğretmenlerini sınıf yönetimi alt boyutunda en düşük puanla değerlendirmişlerdir. Sınıf seviyesi değişkeni açısından öğrencilerin öğretmenlerini 10. sınıfta empati ve yardım becerileri, 11. ve 12. Sınıfta iletişim ortamı oluşturma alt boyutu açısından en başarılı buldukları sonucuna ulaşılmıştır. Alt boyutlar arasındaki bağlantı incelendiğinde öğretmenlerin empati ve yardım becerileri yükseldikçe sınıf içinde oluşturdukları iletişim ortamı artmaktadır. Bununla birlikte araştırmaya katılan öğrencilerin, öğretmenlerin empati ve yardım becerileri arttıkça sınıf yönetiminin zayıfladığı ancak sınıf içindeki iletişim engellerinin azaldığı görüşüne sahip oldukları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler: