Özet:

Nahiv ilmi, başta Müslümanların kutsal kitabı olan Kur’ân-ı Kerîm’in doğru anlaşılması amacı olmak üzere bir takım toplumsal nedenlerin de etkisiyle oluşturulmuş ve kısa bir süre içinde oldukça gelişmiştir. Fakat gelişme esnasında bazı problemleri de beraberinde getirmiştir. Özellikle aklî akımların belli bölgelerdeki ağırlıklarının hissedilmesinden sonra diğer tüm ilim dalları gibi nahiv ilminde yer alan kavramların tanımları da tartışma konusu olmaktan kurtulamamıştır. Nahivcilerin, mantıkçılar tarafından öne sürülen ölçütler üzerinden birbirlerini eleştirmeleri bu problemin temel nedenini teşkil etmektedir. Zira yeni bir nahiv kitabı yazan veya önceden yazılmış bir nahiv kitabını şerh eden tüm dilci ve gramercilerin, eserlerinin girişinde kelimenin isim, fiil, harf şeklindeki taksimine yer verdikten sonra bu taksimlerin tanımları üzerinde bir mantıkçı gibi tartıştıkları görülür. Ayrıca yapılmış olan tanımların basitliği, kapsayıcı olmadığı, anlamı net olmayan bazı kelimeleri barındırdığı gibi, tanımlarda olması veya olmaması gereken ölçütleri sıralayarak adeta bir kusursuz tanım arayışı içine girmeleri söz konusu kavramları anlaşılır kılmadığı gibi var olan kavram-terim problemini daha da tırmandırmıştır. Bu açıdan makalede isim, fiil ve harf kavramları hakkında ilk dönemlerden itibaren yapılmış olan tanımlar ele alınmış ve nahivcilerin bu tanımlar üzerinden birbirlerine yönelttikleri eleştirilere yer verilerek bir sonuca varılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: