Özet:

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) biyolojik, psikolojik ve sosyal sıkıntı yaşayan meme kanserli kadınlar (MKK) için etkili bir psikoterapötik yaklaşım olduğu sistematik derleme ve meta-analiz çalışmalarıyla kanıtlanmıştır. Bununla birlikte BDT farklı kuşaklardan oluşmaktadır. Son yıllarda Kabul ve Kararlılık Terapisi (KKT) ve Bilinçli Farkındalık Temelli Bilişsel Terapi (BFTBT) gibi üçüncü kuşak yaklaşımlar meme kanserinde psikolojik müdahaleler olarak kullanılmaya başlandığı görülmektedir. Bu çalışmada ikinci ve üçüncü kuşak BDT’ye dayalı randomize kontrollü çalışmaların MKK’nin biyo-psiko-sosyal sıkıntıları üzerindeki etkileri sistematik olarak taranarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Alan yazın taraması Google Akademik, PubMed ve Ulakbim olmak üzere 3 elektronik veri tabanında ve İngilizce ve Türkçe terimlerle yürütülmüştür. Taramaya meme kanserli kadınlarla, ikinci ya da üçüncü kuşak BDT’lerle yürütülmüş ve araştırma desenleri randomize kontrollü olan çalışmalar dahil edilmiştir. Çalışmaya dahil edilme kriterlerine uyan 21 çalışmaya ulaşılmıştır. Bu çalışmalardan 16’sı BDT, 3 tanesi KKT ve 2 tanesi de BFTBT temelinde uygulanan çalışmalar olarak kategorize edilmişlerdir. BDT’lerin, depresyon, uykusuzluk, bilişsel bozulma, menopoz belirtileri, yorgunluk, fizyolojik uyum, ağrı, yaşam kalitesi, psiko-sosyal uyum, öz-saygı ve cinsel işlev bozukluğunda etkili olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: