Özet:

Çar Petro’dan bu yana sıcak denizlere inmeği dış politikasının başlıca hedefi olarak belirleyen Rusya, bunun için öncelikle Güney Kafkasya’ya sahip olmak gerektiğinin farkındaydı. Fakat karşısında bölgenin belli alanlarına hakim Osmanlı ve İran gibi güçlü rakipleri vardı. Buna rağmen Petro’nun başlattığı güneye inme politikası ondan sonraki Çarların da asıl hedefi olmuş, aradan yüz yıl geçmeden Güney Kafkasya’nın tamamı Rusya’nın hakimiyeti altına girmiştir. Coğrafi yerleşimine göre Güney Kafkasya’da bulunan Azerbaycan , Çar I. Aleksandr döneminde işgal edilmiştir. Bu yüzden bu çalışmada Çarlık Rusya’sının Azerbaycan’daki işgalcilik faaliyetleri ve bunun sonucunda meydana gelen Rus-İran çatışmaları, dönemin Rus kaynaklarına dayanılarak değerlendirilmiştir. Dolayısıyla yayınlanmış arşiv vesikaları, hatıralar, gezi notları ve tarih kitaplarında anlatılanların, Rus siyasetinin özelde Azerbaycan hanlıklarına, genelde ise Güney Kafkasya’ya bakışının öğrenilmesi açısından önem arz ettiğini düşünmekteyiz.

Anahtar Kelimeler: