Özet:

Amaç: İlk ve Acil Yardım Teknikerliği programı yeni mezun öğrencilerin kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanımına yönelik algı ve saha gözlemlerinin incelenmesidir. Yöntem: Nicel araştırma olan çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen anket kullanılmıştır. Anket için Üniversite Etik Kurulu’ndan onay alınmıştır. Anket sorularının hazırlanmasında öğrencilerle yapılan birebir görüşmeler ve bu alanda yapılmış benzer çalışmalardan yararlanılmıştır. Anket geliştirme sürecine uygun olarak geliştirilmiştir, kapsam geçerliği için uzman kanısına başvurulmuştur. Ankette 4 sorudan oluşan kişisel bilgi formu ve algı/bilgi ve gözlemleri belirlemeye yönelik 20 olmak üzere toplam 24 soru bulunmaktadır. Çalışma grubu, bir Vakıf üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu (SHMYO)’ndaki İlk ve Acil Yardım Programında 2019-20 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde eğitim gören toplam 39 yeni mezun (N=39) olan öğrenciden oluşmaktadır. Katılımcıların %59 ’u (n=23) kadın, %41’i (n=16) erkektir. Anket online uygulanmıştır. Araştırmada evrenin tümü araştırma grubuna alınmıştır. Bulgular: Araştırmada; katılımcıların yaklaşık yüzde doksanının “KKD’ lerin kullanımına ilişkin doğru bilgiye sahip oldukları; benzer şekilde her iki katılımcıdan birisinin kişisel koruyucu donanım kullanımında giyme sırasını doğru açıkladığı, her on katılımcıdan dokuzunun cerrahi maske ve kullanım süresi ile ilgili doğru bilgiye sahip olduğu bulunmuştur. Her on katılımcıdan altısının da “gözlük ve yüz koruyucular” ile ilgili doğru bilgiye sahip oldukları görülmüştür. Yaklaşık her iki katılımcıdan birisi KKD kullanımında giyme sırasını doğru açıklamakta olup yaklaşık yüzde 65’i ‘cerrahi maske kullanım sırası hakkında; yaklaşık yüzde 75’i ise eldiven kullanımı hakkında doğru bilgiye sahiptirler. Her üç katılımcıdan biri ‘Covid-19 gibi yüksek bulaş riski olan enfeksiyon hastalıklarında önlük kullanımı ile ilgili sıralamayı doğru yapmaktadır. Katılımcıların uygulama yaptıkları birimlerdeki saha gözlemlerine göre diğer sağlık çalışanlarının yüzde 10’u “her vakada”, yaklaşık yüzde 50’si ise “sıklıkla” KKD kullanmaktadırlar. Katılımcıların yarısı KKD kullanımında uygulamadaki gözlemlerinin/rol modellerin kendi KKD kullanımına ilişkin düşüncelerine “çok etkili” olduğunu söylemişlerdir. Saha uygulamalarına giden öğrencilerin, uygulama sürecinde kendi güvenlikleri konusunda “hiç tedirgin” (%75) olmadığı ve “biraz tedirgin” (%60) olduğu bulunmuştur. Sonuç: Katılımcıların sağlık alanında kullanılan KKD ile ilgili bilgi kaynakları teorik dersler ve saha uygulamalarıdır. KKD’lerden cerrahi maske ve eldiven ile ilgili teorik ve pratik doğru bilgiye sahip olanların oranı yüksek; siperlik, yüz koruyucu, gözlük, önlük gibi diğer KKD’ler ve de bunların bir arada kullanım talimatları ile ilgili bilgiye sahip olanların oranı düşüktür. Uygulama yapılan birimdeki diğer sağlık çalışanlarının KKD kullanım sıklıkları değişmektedir. KKD kullanımında gözlemleyerek öğrenmenin “çok etkili” olduğu, ayrıca katılımcıların saha uygulamalarında çalıştıkları ortamlarda kendilerini güvende hissettikleri saptanmıştır. Bu çalışma bulguları literaratüre katkısının yanında SHMYO programlarındaki teorik ve uygulamalı derslerin KKD kullanımı ve önemine ağırlık verilecek şekilde düzenlenmesi ile iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler: