Abstract:

Süleyman Penâh Efendi’nin oğlu olan Osman Efendi, aslen Moralı’dır. Maliyeden yetişerek çeşitli devlet görevlerinde bulunmuş, 1813-1818 yılları arasında İzmit kereste nazırı olarak görev yapmıştır. Memuriyeti süresince Tersâne-i Âmire’nin kereste ve kirpas ihtiyaçlarının temin edilmesinde ve İstanbul’a gönderilmesinde gayret göstermiş, İzmit Tersanesi’nin yeniden inşa edilmesine nezaret etmiştir. Ayrıca Sakarya Nehri’nin Sapanca Gölü ile ve bu gölün İzmit Körfezi’yle birleştirilmesi amacıyla hazırlanan projede görev almış, bölgenin keşfine memur edilen heyetle birlikte çalışmıştır. Bölgesindeki gelişmeleri yakından takip eden Osman Efendi, eşkıya ve eşkıyalık olayları hakkında merkezi bilgilendirmiş; yerel ayanların işledikleri suçların affedilmesi gibi bazı girişimlerde de bulunmuştur. Memuriyeti süresince İzmit’te ikamet eden Osman Efendi, hastalığı dolayısıyla zaman zaman İstanbul’a gidip gelmiştir. Son memuriyeti Saruhan nazırlığı olan Osman Efendi, aynı zamanda bir hayırsever olarak vakıf kurmuş, İzmit’teki Pertev Paşa Medresesi’ni bu vakıf aracılığıyla desteklemiştir.

Bu çalışmada çok yönlü bir kişiliğe sahip olan Moralı Osman Efendi’nin kısa biyografisine işaret edilerek İzmit kereste nazırlığı dönemi, kurduğu vakfı ve memuriyetleri boyunca edindiği servetin bir yansıması olan muhallefâtı, arşiv belgeleri ışığında değerlendirilmiştir. Böylece Osman Efendi’nin şahsında, taşraya tayin edilen bir devlet görevlisinin yetkileri, şehre ve bölgeye katkıları, merkezle iletişimi ve yerel idarecilerle ilişkileri tespit edilmeye çalışılmıştır.

Keywords: