Özet:

Bu çalışmada, Diyarbakır’ın bazı tarihi mekânlarında yer alan gayrimüslim mabetleri ele alınmıştır. Çalışmada değerlendirilen tarihi mekânlardan birincisi, Ergani Hilar Mağaraları arasında yer alan ve “Şemsîler Mabedi” olduğu iddia edilen yapay kaya mağarasıdır. İkincisi, Silvan Hasuni Mağaraları arasında yer alan ve Hristiyanların mabedi (kilise) olduğu iddia edilen iki mekândır. Bunlardan birincisi, yapay kaya mağarası, diğeri ise aynı alanda bulunan, fakat kesme taştan inşa edilen ve Hristiyanların mabedi (kilise) olduğu iddia edilen taş yapıdır. Üçüncüsü, Çınar Zerzevan Kalesi yerleşkesinde yer alan ve Mithraizm inancının mabedi “Mithras Tapınağı” olduğu kabul edilen yapay kaya mağarasıdır. Çalışmanın amacı, söz konusu tarihi mekânlarla ilgili aktarılan verileri, insanlığın inanç tarihi bakımından değerlendirmektir. Diyarbakır Vakıflar İl Müdürlüğü, çalışma konumuz olan tarihi mekânların tamamını koruma altına almış, onların bulunduğu alanlarda birtakım çevre düzenlemeleri yapmıştır. Şimdiye kadar Silvan Hasuni Mağaraları alanında herhangi bir arkeolojik kazı çalışması yapılmamıştır. Ergani Hilar Mağaraları alanında başlatılan kazı çalışmaları tamamlanmıştır. Çınar Zerzevan Kalesi alanındaki kazı çalışmaları ise devam etmektedir. Bu üç tarihi yerleşke, yerli ve yabancı turistlerin ziyaretine açılmış durumdadır. Mithras Tapınağı ve erken dönem Hristiyanlara ait mabetlerin gün yüzüne çıkartılması nedeniyle son yıllarda özellikle Çınar Zerzevan Kalesi, hem yerli hem de yabancı turistlerin gözde mekânı haline gelmiş bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: