Abstract:

Çocuk edebiyatının muhatabı olan çocuk; tarihî, sosyal ve siyasal yönleri olan bir varlıktır. Çocuk bu kavramsallaştırma dolayısıyla her dönemin ideolojik anlayışı çerçevesinde farklı yorumlanmıştır. Bu yorumların özelliklerini çocuk edebiyatı örnekleri üzerinden okuyabiliriz. Tanzimat'tan günümüze kadar yaşanan sosyal ve siyasal gelişmelerin etkisini çocuk yayınları üzerinden takip etmemiz mümkündür. Temelleri Meşrutiyet döneminde atılan ve Cumhuriyet sonrası ortaya çıkan ideolojiler Türk edebiyatında önemli izler bırakmıştır. Bu ideolojilerden birisi de Türkiye'de 1970'lerden sonra yükselişe geçen ve çocuklar için yazılan edebî eserleri de etkileyen İslamcılıktır. 1980 sonrasındaki postmodernist anlayış ve liberalleşme, çocuk edebiyatına da yansımış ve İslami eğilimde çocuk yayınlarının sayısını artırmıştır. Bu etkiler bağlamında bu çalışmada 1970-1990 arasında yayımlanan Türk çocuk romanları İslamcı ideoloji açısından ele alınmıştır. Araştırmada literatür taramasına dayanarak sekiz roman belirlenmiştir. Bunlar, Cahit Zarifoğlu'nun Yürekdede ile Padişah (1984), Hasan Nail Canat'ın Nur Dağındaki Çocuk (1985), Yaralı Serçe (1987), Gül Yarası (1990), Hüseyin Emin Öztürk'ün Yaralı Keklik (1987), Mehmet Yaşar Kandemir'in Gönül Doktoru (1974), Üzeyir Gündüz'ün Tek Kanatlı Güvercin (1987), Pembe Kızın Ölümü (1988) adlı eserleridir. Araştırmanın temel amacı belirlenen yıllardaki Türk çocuk roman örneklerini Cumhuriyet sonrasındaki tarihî süreçte gelişen İslamcı ideolojinin söylemleri açısından incelemek ve bu ideolojik unsurları tespit etmektir. Bu amaçla giriş bölümünde İslamcı ideolojinin söylemleri ele alınmıştır. Daha sonra bu ideolojinin söylemleri romanların içerikleri ile karşılaştırılmıştır. Çalışmada içerikte öne çıkan veriye göre başlıklandırma yapılmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Buna göre romanlarda İslam'a ait değerlerin övüldüğü; Batılılaşmaya, komünizme ve kolonyalizme eleştiriler getirildiği ve Müslüman bir çocuk kimliği oluşturulmak istendiği tespit edilmiştir.