Özet:

Türk halk kültüründe doğum, düğün ve ölüm merasimleri süresince uygulanan pek çok gelenek bulunmaktadır. Bu geleneklerin kimisi günümüzde zamanın şartlarına uymasa da, adları Türkçenin söz varlığında yaşamaya devam etmektedir. Doğum, düğün ve ölüm kültürün bir parçası olduklarına göre bu merasimler esnasındaki uygulamalar da, genel olarak bulundukları kültürün dili ile adlandırılır. Kültürel etkileşimlere bağlı olarak yeni kavramlar ve adlandırmalar da zaman içerisinde görülebilir. Elbette dinî değişimler de kültürün güçlü bir halkası olarak kültürel uygulamaların en canlı şekilde görüldüğü doğum, düğün ve ölüm merasimlerinde karşımıza çıkacaktır ve bu değişime bağlı olarak alıntı sözlerin de dile nüfuz ettiği görülecektir. Bir kültür bilgisini taşıyan gerdek sözü de bu bağlamda ele alınmıştır. Bu açıdan daha önceki araştırmacılar tarafından Türkçedeki Farsça alıntı bir söz olarak değerlendirilen gerdek sözünün kaynağı Farsça gerd sözüne bağlanmaktadır. Ancak kelimenin Farsça kaynaklı değil; Moğolca ger “çadır, ev” bilgisi üzerinden şekillendiği düşünüldüğünde gerdek sözünün kökenini Moğolca olmalıdır. Nitekim yeni bir ocak kurmakla doğrudan ilgisi olan evlilik kurumunun sembolik ifadesi bu sözde gözlenmektedir.

Anahtar Kelimeler: