Özet:

İdare hukuku literatüründe “Bağımsız İdari Otoriteler”  olarak da adlandırılan düzenleyici ve denetleyici kuruluşların, ilk olarak ABD’ de 1880’li yıllarda; Kıta Avrupası ülkelerine bakıldığında ise, 2.inci Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıktığı; ancak Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin gündemlerine yoğun olarak 1980’li yıllardan itibaren girmeye başladığı görülmektedir.  Devletin uzun yıllar devam eden müdahaleci ve korumacı politikaları; özellikle de ekonomik hayata müdahalesi, İkinci Dünya Savaşı sonrası meydana gelen teknolojik gelişme ve değişmeler, kişilerin yaşam standartlarının yükselmesi, kamu hizmeti ve kamu yönetimi anlayışının değişimine paralel olarak evrensel hizmet(minimum hizmet veya etkin hizmet) gibi kavramların önem kazanmaya başlaması ve 1980’li yılların başlarından itibaren küreselleşmenin de etkisiyle devletin ekonomik hayattan çekilmeye başlamasıyla beraber düzenleme konusunda meydana gelen boşluk; daha sonraları temel hak ve özgürlükler, enerji,  çevre, sağlık, iletişim gibi alanlarda da faaliyet gösteren, uzman kişilerden oluşan özerk nitelikteki  bu kuruluşlarla doldurulmaya başlanmıştır.  Anayasa Mahkemesi’nce kamu kurumu niteliğinde olduğu kabul edilen, anayasal sistem açısından ise yerinden yönetim kuruluşları arasında yer alan, “hizmet bakımından yerinden yönetim kuruluşu” olduğu kabul edilen düzenleyici ve denetleyici kuruluşların merkezi idare ile olan ilişkileri, idarenin bütünlüğü ilkesinin ne şekilde gerçekleştirileceği ve idari vesayet yetkisi tartışılmaya devam etmektedir. Bu çalışmada, söz konusu kuruluşların idari yapısı içerisindeki yerleri, Anayasa Mahkemesi kararları ışığında, doktrindeki görüşler de ele alınarak ortaya konulmaya çalışılacak ve düzenleyici ve denetleyici kuruluşların merkezi idare ile olan ilişkileri, idarenin bütünlüğü ilkesi ve idari vesayet  yetkisi bağlamında ele alınacaktır. 

Anahtar Kelimeler: