Abstract:

Araştırmanın amacı, bireylerin Covid-19 sürecinde hissettiği ölüm kaygısının hedonik tüketim ve faydacı tüketimi nasıl etkilediğini tespit etmektir.Bu araştırmanın özgün yanı, süreçsel olarak Covid-19 salgın dönemini kapsaması ve psikoloji, sosyoloji, din ve pazarlama bilimlerini içermesidir. Literatürde tüketici davranışları üzerinde etkisi olduğu çokça raporlanmış olan ölüm kaygısı, afet çalışmalarında genellikle sonradan yorumlanmış veya geriye dönük bütünü incelemiştir. Bu araştırma ise Covid-19 pandemi süreci devam ederken yapılmıştır. Literatürde faydacı ve hedonik tüketimi etkileyen birçok araştırma olmasına rağmen, literatüre katkısının ölüm kaygısının etkisine odaklanılması olduğu düşünülmektedir. Araştırma yöntemi olarak google forms ile e-anket kullanılmıştır. Veriler için, demografik değişkenler ile “Hedonistik Tüketim Ölçeği”, “Faydacı Tüketim Ölçeği”, ve “Ölüm Kaygısı Ölçeği” olmak üzere üç ayrı ölçme aracı kullanılmıştır. Araştırmada İstanbul’da ikamet eden 18-64 yaş grubunda 403 kişiye “Kartopu Örneklem Yöntemi” ile ulaşılarak elektronik anket uygulanmış ve elde edilen veriler lisanslı olan SPSS 24 ve AMOS 27 istatistik programları ile analiz edilerek yorumlanmıştır. Araştırmada kullanılan yapısal eşitlik modellemesi sonuçlarına göre, Ölüm kaygısının 1. Boyutu (ölüm belirsizliği), hedonik tüketimin 5 Boyutunu (Hedonik Etki, Hedonik Adaptasyon, Edilgenlik Durumu, Dürtüsel Eğilim, Kimlik Yansıtma) da negatif yönde anlamlı olarak, 2. Boyutu (ölümü düşünme ve tanıklık) ise hedonik tüketimin 5 boyutunu (Hedonik Etki, Hedonik Adaptasyon, Edilgenlik Durumu, Dürtüsel Eğilim, Kimlik Yansıtma) pozitif yönde anlamlı olarak etkilemektedir. Buna karşılık, ölüm kaygısının 1.boyutu (ölüm belirsizliği) faydacı tüketimin 2 boyutunda (hedef odaklılık, konrtol odaklılık) etkisizken, 2. Boyut (ölümü düşünme ve tanıklık) faydacı tüketimin 2 boyutunu (hedef odaklılık, kontrol odaklılık) da negatif anlamlı etkilemektedir.

Keywords: