Özet:

Özİzz b. Abdusselam hicri VII. asırda yaşamış, önemli ilmi şahsiyetlerden birisidir. O fıkıh, tefsir, hadis, siyer, kelam, tasavvuf ve ahlak gibi alanlarda eserler vermiş çok yönlü bir âlimdir. Hayatının büyük bölümünü Şam’da, geri kalan kısmını da Kahire’de geçirmiş, buralarda çeşitli görevlerde bulunmuştur. Yaşadığı dönemde Şafiî mezhebinin önde gelen liderlerinden biri olmuştur. Fıkıhta müçtehit seviyesine kadar yükselen İzz b. Abdusselam bir çok öğrenci yetiştirdiği gibi farklı alanlarda özgün eserler bırakmıştır. Bu makalemizde devrinin önemli âlimlerinden biri olan İzz b. Abdusselam’ı biyografisine, ,ilmi kişiliğine ve yöntemine tasviri bir metotla yer vereceğiz. Girişİslam dünyasının önemli ilmi şahsiyetlerinden biri olan İzz b. Abdusselam, İslami ilimler için parlak denilebilecek bir dönemde yaşamıştır. Yaşadığı döneminönemli ilim merkezlerinden biri olan Şam’da dünyaya gelmesi ve buradaki ilmi imkanları çok iyi bir şekilde değerlendirmiş olması, onun çok seçkin bir ilmi şahsiyet olmasında önemli bir yere sahiptir. Hemen her alanda kaleme aldığı eserler bunu ortaya koymaktadır.  Yaşadığı dönemin problemlerini mezhep taassubu altında kalmadan ve devrin otoritelerinin baskılarına aldırmadan doğru bildiği yöntemlerle çözmeye çalışmıştır. Yaşadığı dönemde önemli görevlerde bulunması ve Sultanü’l-Ulemâ diye isimlendirilmesi, müctehid olduğunun söylenmesi, onun ne kadar büyük bir ilmi kişiliğe sahip olduğunu göstermektedir. Makalemizde, her ne kadar hakkında birçok şey söylenmiş ve yazılmışsa da İzz b. Abdusselam’ın hayatını ve ilmi şahsiyetini, tabakat kitaplarını ve hakkında yazılmış olan diğer eserleri göz önünde bulundurarak farklı bir bakış açısıyla ele alacağız. Alt Başlıklar. İzz B. Abdusselam’ın Doğumu, Vefatı ve İlmi Kişiliği Sonuçİzz b. Abdüsselam hem Eyyubiler, hemde Memlukler döneminde yaşamış, İslam dünyasının önde gelen şahsiyetlerinden birisidir. Döneminde görüş, düşünce ve karizmatik kişiliğiyle şöhret kazanmış önemli bir İslam âlimidir. İslami ilimlerin hemen hemen bütün alanlarında eserler kaleme almış, dönemindeki siyasal gelişmelerden uzak kalmayarak iktidarlar üzerinde etkin bir nüfuz sahibi olmuştur. Yaşadığı dönemde resmi ve gayri resmi önemli görevlerde bulunmuş, doğru bildiği yoldan makamını bırakmak ve hapse atılmak pahasına da olsa ayrılmamıştır. Mezhep taassubunun zirvede olduğu bir dönemde, bir müctehid tavrıyla özgün olmayı başarmış, hep hak bildiğini ifade etmeye çalışmıştır. Kısacası İzz b. Abdüsselam hayatını ilme vakfetmiş, yaşantısıyla hem kendi döneminde, hem de sonraki dönemlerde derin izler bırakmış ve kaleme aldığı eserleriyle günümüze kadar gelebilmiş, önemli bir İslam âlimidir. KaynakçaAlgül, Adnan. İzzuddîn b. Abdüsselâm’ın İslam Hukuk Bilimindeki Yeri ve Önemi. Doktora Tezi, Gaziantep Üniversitesi, 2016. Algül, Adnan. “İzzüddîn b. Abdüsselâm’ın Hayatı ve İlmî Şahsiyeti”. Ekev Akademi Dergisi 20/67(Yaz 2016): 31-58. Altıntaş, Ramazan. “Iz. b. Abdüsselâm’ın İtikadî Görüşleri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (2000): 77-128. Apaydın, H. Yunus. “İbn. Abdüsselâm, İzzeddin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19: 284-286. İstanbul: TDV Yayınları, 1999. Arpa, Abdulmuttalip. İzz b. Abdusselam ve el-işâre ile’l-icâz fî ba’zı envâi’l-mecâz. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2009. Arpa, Abdulmuttalip. “İzzüddin b. Abdusselam ve Kur’an Çalışmaları”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2010): 15-42. Bilmen, Ömer Nasuhi. Takakâtü’l-müfessirin. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1974. Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003. Dâvûdî, Şemsüddin Muhammed  b. Ali. Tabakâtü’l-müfessirin. Beyrut-Lübnan: Dâru’l Kutubi-l İlmiyye, (ts.). Edirnevî, Ahmed b.Muhammed. Tabakâtü’l-müfessirin. Thk. Süleyman b. Salih el-huzi. Medinetü’l-Münevvere: Mektebetu’l-Ulumi’l-Hikme, 1997.  Kavşut, M. Sait. İzz b. Abdüsselâm ve Ahlak Anlayışı. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2006. Meraği, Abdullah Mustafa. el-Fethu’l-mubîn fi tabakâti’l-usuliyyin, Nşr. Muhammed Ali Osman. y.y. Matbaatü’l-Ensari’s-Sünneti’l-Ma, 1366/1947. Sallâbî, Ali Muhammed. Sultanü’l-ulema bai’ü’l-umerâ. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2009. Sellâmî, Ebu’l-Meâlî Muhammed b. Râfî b. Hicris. Tarîhû ulemâi Bağdad, Thk. Abbas el-Azâvî. Beyrut: ed-Darü’l-Arabiyyetü li’l-Mevsuat, 2000. Subkî, Tâcüddîn Abdulvehhab Hasan Ali. Tabakâtu’ş-Şafiyyeti’l-kübrâ, Thk. Mahmûd Muhammed et-Tânâhî, Abdülfettâh Muhammed el-Huluv. Halep: Darü’l-İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1982. İzzuddin Abdulaziz b. Abdusselâm b. Ebi’l-Kâsım b. Hasan b. Muhammed b. Mühezzeb es-Sülemî. Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, Thk. Ahmed Fethi Abdurrahmam. Lübnan: Dâru’l-Kutub el-İlmiyye, 2008. İbn. Kesîr, İmadüddîn Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer. en-Nihâye ve’l-bidâye. Thk. Abdullah b. Abdülmühsin et-Türkî. Kahire: Hicr li’t-Tıbaa ve’n-Neşr, 1998 İsnevî, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdurrahîm b. el-Hasen b. Ali el-Ümevî. Tabakâtü’ş-Şâfiyye. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1987. Tağriberdi, Cemâleddin Ebî’l-Mehâsin Yusuf b. Tağriberdi’l-Atabekî. en-Nücûmu’z-zâhira  fi müluki  Mısır  ve’l-Kahire, (ys. ve ts.). Vehîbî, Abdullah İbrâhîm. el-İzz b. Abdüsselam hayâtuhû ve âsâruhû ve menhecuhû fi’t-tefsîr. Kahire: Matbaatü’s-Selefiyye, 1402/1982. Zühayli, Muhammed.  İzz b. Abdusselâm. Dımaşk: Daru’l-Kalem, 1998.

Anahtar Kelimeler: