Özet:

Bu çalışmanın amacı, 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersi “Üretim, Dağıtım ve Tüketim” öğrenme alanında yer alan “Dünyamıza Sahip Çıkalım” konusunun öğretiminden önce doğal kaynakların aşırı tüketimi, yenilenemeyen enerji kaynaklarının çevreye verdiği zararların neler olduğu hakkında öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerini karikatür yoluyla belirlemektir. Çalışma, “kaynakların bilinçsizce tüketilmesinin canlı yaşamına etkilerini analiz eder” kazanımı ile doğrudan ilgilidir. Bu amaçla, 2018-2019 Öğretim yılında, Aydın ili Köşk ilçesinde öğretim gören 6. sınıf düzeyinde 50 öğrenci ile bir çalışma yapılmıştır. Araştırmamızda nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Öğrencilere çalışma yaprakları ile sunulan yedi karikatürden her biri, üç soru ile değerlendirilmiştir. Sorular; karikatürde verilmek istenen mesajın ne olduğu, kirlilik/sorunun kaynağının ne olduğu, kirlilik/çevre sorununun çözümünde neler yapılabileceği şeklinde yöneltilmiştir. Öğrenci çalışma yaprakları, Ö1, Ö2, Ö3... şeklinde sıralanmış, betimsel analiz yöntemi ile incelenmiştir. Öğrenci cevapları, doğru algı, yanlış algı, cevapsız, şeklinde üç alt temada tasnif edilmiştir. Öğrenci cevapları, doğru algı, yanlış algı şeklinde ayrılırken, uzman görüşlerine de başvurulmuştur. Bulgulara ait edinilen sonuçlar, tablo haline getirilmiş; öğrencilere ait görüşlere de ilgili alt temalarda yer verilmiştir.  Çalışma yaprakları incelenirken, öğrencilerin birçoğunun özgün cevaplar verdiği, çevre sorunları hakkında hazır bulunuşluk düzeylerinin yüksek olduğu görülmüştür. Karikatürle ilgili yöneltilen ilk iki soruya, öğrenciler yüksek oranda doğru cevap verirken; kirlilik/sorunun çözümünde neler yapılabilir? sorusuna önceki iki soruya göre, düşük düzeyde cevap verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın sonunda öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyi ortalaması, %74,94 bulunmuştur. Buna göre, karikatür kullanımının Sosyal Bilgiler konularının, hazır bulunuşluk düzeyinin belirlenmesine katkı sağlayacağı, çevre farkındalığı oluşturmada karikatür kullanımının etkili bir araç olduğu, öğrencilerde fikir yürütme becerilerini desteklediği, soyut işlemler dönemine geçememiş öğrencilerde karikatür kullanımına da dikkat edilmesi gerektiği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: