Özet:

Çağdaş sanatların yeni akımlarından ve kavramsal sanatların yaratıcı versiyonlarından biri de enstalasyon (kurulum, yerleştirme) sanatıdır. Bu sanat dalı uygulandığı mekânın fizikî gerçeğine göre biçimlenmektedir. Zira bu durumda artık sanat objesi odakta olmayıp dublör olarak bir görev üstlenmektedir. Yeni sergileme pratiklerinin sahne aldığı sanat galerileri, dijital platformlar ve asıl kahramanları olan müzelerde, sanatsal ürünler bir performans ortaya koymaktadır. Enstalasyonlar, izleyicileri ilk önce düşünsel bir yolculuğa çıkarmakta daha sonra tekrar fizikî âleme döndürmektedir. Sonuçta bu yeni programlar sergilenen eserlere bir anlam yükleme arayışının farklı bir eylemidir. İslam sanatlarının mistik, tezyini kompozisyonlarının ve daha birçok estetik yönü yüksek yapıtlarının, farklı kombinasyonları yüzyıllardır çeşitli araçlar vasıtasıyla ziyaretçilerine görsel ziyafetler sunmaktadır. Bu sebeple İslam sanatlarını ulusal ve uluslararası platformlarda özellikle yeni kuşaklarla temas kurmalarına olanak sağlayan mekanizmalardan biri olan enstalasyonlar etkili bir sanatsal iletişim aktörüdür. Doküman araştırması, tarama yöntemi ile gerçekleştirilmeye çalışılan bu incelemede, İslam sanatlarının nadide objelerinin, eserlerinin yeni medya sanatlarının çağdaş teşhir pratiklerinden olan enstalasyonlarla kurgulanmalarının müzelerdeki izleyicilerle etkileşimleri çözümlenmeye çalışılmıştır. Sonuçta bazı sanatsal etkinlikler dijital mecralarda giderek daha çok boy göstermektedir. Kadim İslam medeniyetinin en özel sanatsal içeriklerinin, teknolojiden de ilham alarak, etkili platformlar aracılığıyla yakın gelecekte kümülatif olarak daha fazla gündeme gelecekleri öngörüler dahilindedir. İslam sanatları, zengin ve çeşitli bir kültürel mirasa sahip olan İslam dünyasının sanat anlayışını belirleyen bir dizi disiplinden oluşur. Bu sanat yanı sıra tarihi ve estetik önemleriyle birlikte İslam kültürünün derinliklerine dair bir anlayış sunar. Müzeler, İslam sanatlarının korunması, sergilenmesi ve anlatılması için önemli bir ortam sağlar. Ancak, İslam sanatları enstalasyonlarının müzelerindeki performans hâlâ tartışma sorun ve zorluklar içeren bir uygulama tarzıdır. Dolayısıyla İslam sanatları enstalasyonlarının müzelerdeki etkilerini değerlendirmek için birçok faktör göz önünde bulundurulmaktadır. İslam sanatları enstalasyon tasarımlarında ilk olarak, görüntüleme ve alan düzenlemesi planlanmaktadır. İslam sanatları estalasyonları, özgün tarzları ve hassas yapısıyla dikkat çeker. Zira doğru objelerin sağlıklı bir şekilde sergilenmesi, müze katılımcılarına kalıcı ve keyifli bir deneyim sunması bakımından üzerinde durulan hassas bir konudur. İslam sanatları, İslam kültürü, tarihi, sembolizmi ve estetik değerleri gibi birçok unsuru içerir. Burada amaçla, İslam kültürünün nesneler aracılığıyla doğru bir şekilde aktarılmasını, anlaşılmasını İslam sanatlarının daha iyi bilinmesini sağlamaktır. İslam sanatları enstalasyonlarının müzelerindeki incelemeleri sanatsal, tarihsel, sosyal ve politik faktörlerce de ele alınır. İslam sanatları, kültürel çeşitlilik, inanç, tarih ve kimlik gibi konulardan elde edilen verilerden oluşmaktadır. Müzeler, İslam sanatları enstalasyonları ile İslam sanatlarını topluma nasıl sunacaklarını kurgulamaktadır. Ayrıca, müzeler, İslam sanatlarına ait eserlerin koruma altına alınması ve restorasyonu gibi teknik konularla da ilgilenir. Bu eserler, zamansal etkilere karşı hassas ve doğru koruma yöntemlerine ihtiyaç duyarlar. Bu konuda müzelerin, İslam sanatlarının nadide eserlerini uzun yıllar muhafaza edecek şekilde koruma altına alması ayrı bir uzmanlık bilgisi gerektirir. Bu araştırmanın sonucu göstermektedir ki, İslam sanatı ve mimarisinin sergilenmesinde yeni müzecilik eğilimleri, düşünce faktörleri etkili unsurlardandır. Sosyolojik olarak özel referansla, bir mekânın kullanımının kültürel ve teknik açıdan nasıl değerlendirilebileceği çağdaş bir çözümleme pratiği gerektirir. Dolayısıyla enstalasyon, sanatın özel bir dalı olarak, çeşitli materyalleri ve mekânı kullanarak keşif yaparak bilgilenilebilecek bir sanatsal faaliyettir. Enstalasyonların İslamî enstitüler yoluyla sergilenmesi de mümkündür. Örneğin, bir müzede, geleneksel İslami sanat eserleriyle birleştirilmiş modern mimari ile yapılmış enstalasyonlar sergilenebilir. Bu bağlamda İslami simgesel yapı, modern imge ve sembollerle programlanması ile birleştirilerek yeni anlamlar yaratılır. Ayrıca, İslam sanatlarının geleneksel unsurlarının farklı biçimlerine dikkat çekmek için de enstalasyonlar kullanılabilir. Ancak, İslam'ın dinin kutsallığı ve inanç prensipleri özel bir şekilde ele alınması gereken konulardır. Küratörler, bazı İslami sanat unsurlarını, dinî ritüellerle birlikte sergilediklerinde tutarlı ve titiz davranarak önemli sanatsal içerikler üretebilmektedirler.

Anahtar Kelimeler: