Özet:

Kadın düşmanlığı, tıpkı diğer ötekileştirme biçimleri gibi, hedef alınan gruba yönelik, toplumda egemen olan, hatta normal olarak görülen kadın varlığına yönelik olumsuz klişelerinden (stereotiplerden) beslenmekte ve söylem aracılığıyla iletilerek yeniden üretilmektedir. Çevrimiçi kadın düşmanlığının üretildiği alanlardan biri olan Katılımcı Sözlükler, bireylerin çocukluktan itibaren başvurdukları bilgi kaynaklarından biridir. Sözlüklerin etkisi ve yaygınlığı nedeniyle sözlüklerdeki kadın düşmanlığının araştırılması ve ifşa edilmesi, çevrimiçi alanda da kadın cinsiyeti üzerindeki toplumsal kabuller üzerine yeniden düşünmeyi, sorgulamayı gerektiricektir. Doğrudan şiddetle her zaman sonuçlanmasa da kadına yönelik şiddeti zihnen besleyen kadın düşmanlığının çevrimiçi alanlarda da araştırılması, bireylerin giderek daha çok cinsiyet kimliklerine dair yargıları dijital alanlarda öğrenerek toplumsallaştığı bir evrende daha da önemli hale gelmiştir. Bu amaçla, Türkiye’deki en eski ve popüler sözlükler olmaları bakımından Ekşi Sözlük (1999), Instela (2004’te İTÜ-2015’te Instela), Uludağ Sözlük (2005) ve İnci Sözlük (2009) üzerinden bir inceleme yapılmıştır. İncelemeye alınan sözlüklerde, kadın başlığı altındaki mizojinik unsurlar içeren 684 entry incelenmiştir. Çalışmanın amacı doğrultusunda, ”kadın” başlığı altındaki entryler, van Dijk’ın ideolojik dördül alan kare tekniğiyle incelenmiştir. İnceleme sonucunda, kadınlara karşı ötekileştirici bir dil kullanıldığı, kadınlardan ”yaratık”, ”varlık” gibi sözcüklerle insandan başka bir türmüş gibi bahsedildiği, kadınları tanımlamak için olumsuz sıfatlara başvurulduğu görülmüştür. Hakarete başvurma, aşağılama vb. doğrudan mizojini ile birlikte kurbanlaştırma, mantığa büründürme gibi dolaylı yoldan da mizojiniye başvurulduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: