Abstract:

Osmanlı Devleti’nin son döneminde gerçekleşen Trablusgarp, Balkan Savaşları, 1. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele’ye katılmış olan çeşitli rütbedeki askerî personelin bir kısmı ile o dönem askerlik görevini ifa etmiş olan kimi sivil personelin, özellikle Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarından itibaren, kaleme almış oldukları hatıraları, gerek dönemin gazetelerinde yazı dizisi şeklinde ve gerekse kitap hâlinde yayınlanmıştır. Hatıraların bazıları yayınlandıktan sonra, hatıra sahipleriyle hatıralarda adı geçenler arasında karşılıklı tartışmalar ve hatta mahkeme sürecine varan suçlamalar yaşanmıştır. Bu tartışmalardan birisi, 1941 yılında Yeni Sabah’ta Cevat Abbas Gürer’in anılarının yayınlanmasıyla başlamıştır. Anılarda adı geçen ve özellikle Musul’un kaybedildiği dönem ile Büyük Taarruz’un hazırlıklarının yapıldığı döneme ilişkin Gürer tarafından suçlamalar yöneltilen Ali İhsan Sabis, çok geçmeden Gürer’e yine basın yoluyla cevaplar vermiştir. Büyüyen tartışmaya, bu kez Sabis tarafından suçlanan Halit Akmansü de katılmıştır. İkinci Dünya Savaşı’nın devam ettiği ve dış politikada Türkiye açısından hassas günlerin yaşanmakta olduğu bir dönemde yaşanan bu gibi tartışmalar, devleti yönetenler tarafından da hoş karşılanmamış ve dönemin basını, bu tür neşriyatın yapılmaması konusunda uyarılmıştır. Bunun üzerine tarafların yazıları artık yayınlanmamıştır. Fakat 1950’li yıllarda Sabis ve Akmansü’nün yayınlanan anılarıyla, konu tekrar gündeme gelmiştir. Makalede, yukarıda adı geçen yakın tarihin üç önemli tanığı arasında, dönemin basınına yansıyan tartışmalar ve sonrasında yazılmış olan anılardaki tarafların görüşlerine yer verilmiş, ayrıca arşiv kaynakları ve dönemin diğer tanıklıkları yardımıyla, konuyla ilgili genel bir değerlendirme yapılmıştır.

Keywords: