Abstract:

ÖZET Giriş-Amaç: Covid-19 akciğer, kalp ,MSS(Merkezi Sinir Sistemi), PSS(Periferik Sinir Sistemi) dahil tüm sistemleri etkisi altına alan akut ağır solunum yolu sendromu ile karakterize bir pandemi türüdür. Dünyada covid-19 hastalarında görülen nörolojik hasar üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Yapılan çalışmaları incelemek amacıyla covid-19 hastalarında gelişen nörolojik bulgular ve bulgular üzerine yönelik hemşirelik yaklaşımları üzerine literatür derlemesi yapılmıştır. Gereç-Yöntem: Derlemeye, dünyadaki covid-19 lu hastalarda nörolojik bulgular ve bulgular için kullanılan hemşirelik yaklaşımları üzerine yapılan Türkçe ve İngilizce araştırmalar alınmıştır. Taramalar Türkçe-İngilizce dilinde, anahtar sözcük olarak “covid-19 ve nörolojik hasar”, “covid-19 ve nörolojik tedavi”, ’’covid-19’da nörolojik bulgular’’,‘’Covid-19’da nörolojik bulgularda hemşirelik yaklaşımları’’ kelimeleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir.Derleme Kasım-Aralık 2021 tarihlerinde yapılmıştır. Yapılan bu çalışmada PubMed(5), Google Scholar(19) den ulaşılan tam metin olarak yayınlanan makaleler analiz edilmiştir. Bulgular: Bu çalışma ile covid-19 hastalarında nörolojik bulgular üzerine gelişen bulgulara yönelik yapılan araştırmalar ele alınmıştır. Elde edilen makale sayısı 20 , dahil etme-dışlama kriterlerine göre çalışmaya dahil edilen makale sayısı 4’tür . Sonuç: Derlemeye dahil edilen makaleler incelendiğinde covid-19‘un nörolojik bulgularının çok çeşitli olduğu görülmektedir.Yapılan çalışmalar sonucunda Covid-19’un nörolojik olarak verdiği hasar içerisinde baş ağrısı, miyalji, serebrovasküler bozukluklar, intrakraniyal kanamalar ,ensefalit, ensefalopati, nöbet, akut iskemik inme gibi bazı nörolojik komplikasyonların yer aldığı görülmektedir.Literatüre baktığımızda Covid-19’un nörolojik belirtileri adı altında ülkemizde yetersiz düzeyde randomize kontrollü çalışma olduğu tespit edilmektedir.Ayrıca nörolojik hasar üzerine kullanılan özel bir hemşirelik yaklaşımı olmadığı saptanmakta ve Covid-19’un verdiği nörolojik hasar üzerine yapılan randomize kontrollü çalışmaların ülkemizde arttırılması gerekmektedir.

Keywords: