Özet:

Muş il merkezi Minare Mahallesi, Ulu Cami sokakta yer alan Muş Ulu Camii, XVI. yüzyılı içerisinde inşa edilmiştir. Muş Ulu Camii, plan olarak klasik Osmanlı dönemi dini yapı örneklerindendir. Enine dikdörtgen planlı ve tek ana kubbeli altı sütun destekli cami plan düzenlenmesine sahiptir. Plan tipi olarak, doğu batı doğrultusuna uzanan, merkezi mekanlı bir plana sahiptir. Yapının harim kısmı ortada yer alan kubbe örtülü merkezi mekânın doğu ve batıya doğru genişlemesiyle elde edilmiştir. Caminin kuzeyinde harime girişin önünde üç bölümlü bir son cemaat mahalli bulunmaktadır. Merkezi mekânlı, yanlarda tonozlarla örtülmüş mekânların da oluşan plan düzenlenmesine sahiptir. Muş Ulu Camii, kuzey cephesinin kemer üzengi seviyesinin üst kısmı siyah ve daha açık renkli olarak kesme taş, kemer üzengi seviyesinin alt bölümü ise kaba yonu taş ile inşa edilmiştir. İki renkli taş malzeme kullanılarak cephelerin hareketlendirilmesi, güney mimarisi özelliğidir. Yapının diğer cephelerinin inşasında sıralı kaba yonu taş kullanılmıştır. Ana mekânla son cemaat bölümü arasında iki adet söveleri kesme taştan oluşan pencere açıklığı görülmektedir. Üç bölümlü son cemaatin batı bölümünde sonradan inşa edilmiş sandukalı bir mezar bulunmaktadır. Muş Ulu Camii, son yarım asır içerisinde çevresinde oluşan ruhsatsız ve niteliksiz bir ve iki katlı yapılar ile adeta çevrelenmiş ve dıştan tanınmaz bir hale gelmiştir. Tarihi ve tescilli olan yapının iç ve dış bölümlerine son dönemlerde yapılan, aslına uygun olmayan onarım ve eklemeler ile tüm mimari özelliği adeta kaybolmuştur. Yapılan bu müdahaleler, sonuçta, yapının ciddi yapısal statik sorunlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu kapsamda 2009-13 yıllarında Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından hazırlanan rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri, Van Kültür Varlıkları Bölge Müdürlüğü'nce onaylanmıştır. Restorasyon çalışmaları ise 2012 yılında Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından başlatılmış, onarım ve çevre düzenleme çalışmaları 2015 yılı sonunda tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: